Sophie Scholl: Ikona ruchu oporu

Była pogodnym, kochającym przyrodę dzieckiem, przyjaźnie nastawionym do ludzi i chętnym do pomocy. Sophie Scholl urodziła się 9 maja 1921 roku w Forchtenbergu, niewielkim mieście leżącym w dzisiejszej Badenii-Wirtembergii, jako czwarte dziecko Liny i Roberta Schollów. Jej ojciec był burmistrzem, a matka, była pielęgniarka środowiskowa, prowadziła dom. Rodzice przywiązywali dużą wagę do edukacji i niezależności, a Lina Scholl wpajała dzieciom chrześcijańskie wartości. 

W 1930 roku Schollowie przeprowadzili się do Ludwigsburga, a w dwa lata później znaleźli swój nowy dom w Ulm, gdzie Robert Scholl otworzył kancelarię podatkową. Kiedy w 1933 roku władzę przejęli narodowi socjaliści, pięcioro rodzeństwa Scholl, Inge, Hans, Elisabeth, Sophie i Werner, wpadło w szpony nowego reżimu. Wbrew woli rodziców wstąpili do organizacji Hitlerjugend. Także Sophie w wieku zaledwie 13 lat złożyła przysięgę wierności Adolfowi Hitlerowi. Nie była jednak grzeczną „panienką“, miała raczej opinię nieprzystosowanej, dzikiej i romantycznej. Jej pamiętniki rysują obraz zdesperowanej nastolatki, pełnej niepokoju i pragnącej czerpać z życia jak najwięcej.

Sophie Scholl kochała sztukę współczesną i literaturę

W wieku 16 lat Sophie Scholl zakochała się w starszym o cztery lata podchorążym Fritzu Hartnagelu, który został jej pierwszą sympatią. Wymiana korespondencji pary pokazuje, jak Sophie rozwija się i wyrasta na refleksyjną młodą kobietę, która żądała, by traktowano ją poważnie w jej wątpliwościach i poszukiwaniu właściwej drogi życiowej. W tych latach następuje też jej odwrót od systemu nazistowskiego: tymczasowe aresztowanie jej rodzeństwa z powodu „działalności związkowej“ uznawała za niesprawiedliwe, a ograniczenie wolności intelektualnej w Niemczech odczuwała jako wyraz opresji. Sophie Scholl kochała sztukę współczesną i literaturę i nie rozumiała zawężonego, narodowosocjalistycznego podejścia do sztuki.

Po wybuchu II wojny światowej, Sophie zajęła jednoznaczne stanowisko i pisała do Fritza Hartnagela: „Nie mogę zrozumieć tego, że ludzie muszą teraz stale narażać swoje życie przez innych ludzi. Nie mogę tego zrozumieć i uważam, że to potworne. Nie mów, że to wszystko dla dobra ojczyzny“. Po maturze uczyła się w Ulm, zdobywając zawód opiekunki. Zaraz potem została zmuszona do odbycia rocznej przymusowej Służby Pracy Rzeszy, z dala od rodziny i przyjaciół, co wywołało u niej głęboki kryzys. W 1941 roku Sophie Scholl zakwestionowała wszystko: swoją wiarę, swoją miłość do Fritza i własne postępowanie, które wydało jej się zbyt mało konsekwentne.

Studia filozoficzne i biologiczne w Monachium

Pełna nadziei, w 1942 roku zaczęła studiować filozofię i biologię w Monachium, gdzie została serdecznie przyjęta przez grono przyjaciół swojego brata Hansa, który również mieszkał w tym mieście. Jednak mimo, że Sophie bardzo pragnęła zakosztować studenckiego życia, nie była w stanie się nim cieszyć. Dyktatura i wojna były dla niej zbyt obciążające. Z dnia na dzień rosło w niej coraz silniejsze przekonanie, że musi przeciwstawić się reżimowi. Kiedy Hans Scholl wspólnie z Alexandrem Schmorellem wydał w czerwcu i lipcu 1942 roku pierwsze ulotki Białej Róży, w których nawoływał do powstania przeciwko nazistowskiej dyktaturze, Sophie Scholl zdecydowała: postanowiła zaangażować się w działalność ruchu oporu.

Bardzo prawdopodobne jest, że rodzeństwo Hans i Sophie Scholl wspólnie planowali kolportaż ulotek. Już w maju 1942 roku Sophie prosiła swojego przyjaciela Fritza Hartnagela o pieniądze oraz talon na „powielacz“. Fritz uznał ten pomysł za niebezpieczny. Ostrzegł, że „może ją to kosztować życie“. Mimo to, od stycznia 1943 roku Sophie Scholl stanowiła wraz z Hansem Schollem, Alexandrem Schmorellem, Willim Grafem, Christophem Probstem oraz profesorem Kurtem Huberem rdzeń „Białej Róży“. 

Rankiem 18 lutego 1943 roku, Sophie i Hans Scholl zostali przyłapani podczas rozkładania ulotek na monachijskim uniwersytecie i aresztowani. W trakcie przesłuchania przez Tajną Policję Państwową Sophie do końca broniła swojego postępowania: „Nadal uważam, że zrobiłam najlepsze, co mogłam w obecnej sytuacji zrobić dla mojego narodu. Dlatego nie żałuję swoich czynów …

22 lutego 1943 roku Sophie i Hans Scholl oraz Christoph Probst zostali skazani przez Trybunał Ludowy na śmierć, a wyrok wykonano jeszcze tego samego dnia. Pozostali trzej członkowie Białej Róży zostali straceni 19 kwietnia. Część zwolenników organizacji otrzymała długie wyroki więzienia. Dziś Sophie Scholl, zamordowana w wieku zaledwie 21 lat, oraz jej towarzysze są wzorem dla ludzi na całym świecie. 

____________________________

Maren Gottschalk jest autorką biografii Sophie Scholl: „Wie schwer ein Menschenleben wiegt“ („Ile waży ludzkie życie”), wydanej w 2022 roku.