Rozwój odnawialnych źródeł energii w Niemczech

Co rozumiemy pod pojęciem transformacji energetycznej?

Pojęcie transformacji energetycznej powstało już ponad 40 lat temu. Naukowcy opracowali wówczas wizję zrównoważonego zaopatrzenia w energię: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny i energia atomowa mają zostać zastąpione odnawialnymi źródłami energii, takimi jak energia wiatru i fotowoltaika, a także energia wodna, biomasa i energia geotermalna. Niemcy od ponad 20 lat wspierają rozwój odnawialnych źródeł energii – ze względów ekologicznych, ekonomicznych oraz demokratycznych. Transformacja energetyczna nie tylko dostarcza energii neutralnej klimatycznie, przyczyniając się do ochrony klimatu. Ogranicza również zależność od drogiego importu energii, wspomaga tworzenie wartości we własnym kraju i umożliwia udział obywateli w wytwarzaniu energii. Zarówno wówczas jak i obecnie, pojęcie transformacji energetycznej nie oznacza wyłącznie budowy nowych turbin wiatrowych i elektrowni słonecznych. Jej istotnym elementem jest też zrównoważone gospodarowanie energią.

Na jakie wsparcie finansowe można liczyć w Niemczech wytwarzając energię ze źródeł odnawialnych?

W Niemczech już w 1990 roku weszła w życie – pierwsza na świecie – ustawa o taryfach gwarantowanych na energię ze źródeł odnawialnych (tzw. Ökostrom-Einspeisegesetz), która jednak zapewniała stosunkowo niewielkie korzyści finansowe. Zmieniło się to dziesięć lat później wraz z Ustawą o odnawialnych źródłach energii (EEG). Wprowadziła ona wyższe stawki dopłat oraz lepsze warunki na rynku energii elektrycznej. Dla wielu obywateli oraz przedsiębiorstw, inwestowanie w turbiny wiatrowe lub fotowoltaikę stało się odtąd bardziej korzystne. Rozwój przyspieszył. W rezultacie ceny gwałtownie spadły – odnawialne źródła energii stały się wreszcie konkurencyjne. Stawki dopłat były wielokrotnie obniżane, aż w końcu wprowadzono system aukcyjny, by uzyskać jak najkorzystniejsze ceny. Na początku 2023 roku, dopłaty wynosiły zaledwie siedem eurocentów na kilowatogodzinę w przypadku lądowej energetyki wiatrowej oraz jedynie jedenaście eurocentów w przypadku dachowych instalacji fotowoltaicznych. Obecnie wielu operatorów całkowicie rezygnuje ze wsparcia i utrzymuje się bezpośrednio z rynku energii elektrycznej.

Na jakim etapie znajdują się Niemcy, jeżeli chodzi o rozwój odnawialnych źródeł energii?

Odnawialne źródła energii mają coraz większy udział w pokryciu zużycia energii elektrycznej w Niemczech. W 2022 roku udział OZE wyniósł 46 procent, co stanowiło nowy rekord. Jednak transformacja energetyczna to nie tylko zasilanie elektryczne. Proces obejmuje wszystkie obszary, w których wykorzystywana jest energia – a więc także mobilność oraz ogrzewanie budynków, nawet jeżeli przyjęły się już oddzielne terminy takie jak transformacja transportowa czy transformacja cieplna. W dalszym ciągu jest jeszcze wiele kwestii, które można poprawić.

80 procent ekologicznej energii do 2030 roku – czy to się uda?

Jeżeli chodzi o ekologiczną energię elektryczną, Niemcy są obecnie na bardzo dobrej drodze. Udział odnawialnych źródeł energii w ogólnej produkcji prądu wynosi już dziś 46 procent. Do roku 2030 ma on wynieść co najmniej 80 procent. Niemiecki rząd w 2022 roku zwiększył przyjęty cel, aby móc zrealizować założenia Porozumienia Paryskiego w sprawie ochrony klimatu. Wcześniejsze plany zakładały 65-procentowy wynik. Po kolejnych pięciu latach, w 2035 r., transformacja systemu energetycznego powinna się już całkowicie zakończyć. To wszystko jest wykonalne. Jednak wymaga o wiele szybszego tempa rozwoju. Energetyka słoneczna powinna rozwijać się trzykrotnie szybciej, natomiast farmy wiatrowe na morzu nawet dziesięć razy szybciej niż do tej pory. Co ważne, przyspieszenie jest konieczne na wszystkich poziomach – dotyczy to także produkcji urządzeń, procedur wydawania zezwoleń, rozbudowy sieci elektrycznej. Nowe ustawy stanowią pierwszy krok w dobrą stronę.

Należy również uwzględnić rosnące zapotrzebowanie na prąd. Gdy na drogi wyjadą miliony samochodów elektrycznych, stare kotły grzewcze ustąpią miejsca pompom ciepła, a wiele procesów przemysłowych zostanie poddanych elektryfikacji, zapotrzebowanie na energię elektryczną wzrośnie do końca dekady prawdopodobnie o jedną trzecią. Dlatego głównym filarem transformacji energetycznej musi być oszczędne gospodarowanie energią. Zasada jest prosta: Im mniej energii zużywamy, tym łatwiej będzie osiągnąć cele klimatyczne.

W jaki sposób można magazynować prąd z energii odnawialnej?

Już od dłuższego czasu dysponujemy wieloma sprawdzonymi technologiami magazynowania energii. W całkowicie odnawialnym systemie energetycznym zapewniają one bezpieczne dostawy prądu w nocy, przy bezwietrznej pogodzie lub gdy oba zjawiska nałożą się podczas tzw. Dunkelflaute. Eksperci zalecają stosowanie inteligentnej kombinacji różnych rozwiązań magazynowania energii, takich jak: instalacje solarne z magazynem energii, wodorowe magazyny energii, elektrownie szczytowo-pompowe, magazyny ciepła czy inteligentne sieci, które czerpią energię z baterii samochodów elektrycznych. To, ilu magazynów energii będziemy potrzebować, zależy od ilości powstających farm wiatrowych i elektrowni słonecznych – oraz ich lokalizacji. W regionach o dużym udziale energii wiatrowej potrzeba mniej magazynów energii, natomiast tam, gdzie dominują rozwiązania solarne, odpowiednio więcej. Zasadniczo należy przyjąć, że: Im mniej magazynowania, tym lepiej. Ponieważ technologie w dalszym ciągu są drogie, a przekształcanie wiąże się z dużymi stratami energii.

Co mogą zrobić konsumenci, aby ze swojej strony wesprzeć transformację energetyczną?

Bardzo wiele. Najistotniejsze jest oszczędzanie energii, i mówimy tu zarówno o oszczędnym korzystaniu z urządzeń elektrycznych jak i ogrzewania. Warto też odstawić samochód i przesiąść się na rower. Jeżeli to wykonalne, można umieścić na dachu instalację fotowoltaiczną lub zamontować ją na balkonie. A dodatkowo: przestawić się na zieloną energię elektryczną lub zaangażować w inicjatywę obywatelską wspierającą odnawialne źródła energii.