Başarıya Birlikte Ulaşmak
Kooperatifler: Almanya’da doğmuş bir fikrin Türkiye tarımında da nasıl hayata geçirildiğinin öyküsü
Kooperatif fikri; kendi göbeğini kesme, kendi işini yönetme ve kendi sorumluluğunu üstlenme ilkelerinin uyum içinde hayata geçirilmesine dayanır. 2016’dan bu yana Almanya’nın UNESCO somut olmayan kültürel mirası olarak kabul edilen bu fikir, Türk tarımında da başarılı oluyor.
Tarım kooperatifi nedir?
Kooperatifler‘de insanlar, adalet ve dayanışma gibi etik ilkelere bağlı ortaklaşa bir işletme kurmak için bir araya geliyorlar. Kooperatif fikrinin babalarından biri sayılan Alman sosyal reformcusu Friedrich Wilhelm Raiffeisen (1818–1888) bunu, „Tek kişi için imkansız olanı, birlikte başarmak mümkündür“ sözleriyle ifade ediyordu. Tarım alanında -çiftçilere ait olan süt fabrikaları örneğinde olduğu gibi- ihtiyaçları tedarik etme, hizmet verme ve ortak ürünü değerlendirme gibi işlevleri yerine getiren kooperatifler var.
Almanya’da ve Türkiye’de kooperatifler nasıl oluştu?
Raiffeisen tarafından 1860’lı yıllarda kurulan „Kredi Sandığı Dernekleri”, kırsal bölgelerde krediler veriyor, köy ortaklığı için tohum, hayvan ve tarım aletleri temin ediyordu. Günümüzde Almanya’da, çiftçilere, bahçıvanlara ve bağcılara ait olan ve ekonomiye yılda 61,6 milyar euro kazandıran 2.100’ü aşkın kırsal kooperatif var. Alman kooperatifçilik fikri 2016 yılında, UNESCO tarafından İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesine alındı. Tarım kooperatifçiliği, Türkiye’de de köklü bir geleneğe sahip: Osmanlı İmparatorluğu Tuna Valisi Mithat Paşa tarafından ta 1863 yılında hayata geçirilen ilk “Memleket Sandıkları” kısa zamanda tüm imparatorluk sathına yayıldı. Alman Kooperatifçilik Federasyonu [Deutsche Genossenschafts- und Raiffeisenverband (DGRV)], 1960’lı ve 1970’li yıllarda Türk kooperatifçilerine ve çiftçilerine kapsamlı biçimde eğitim verdi.
Alman ve Türk kooperatifleri günümüzde nasıl bir iş birliği yürütüyorlar?
Türk ve Alman kooperatifleri arasındaki iş birliği bugün hâlâ çok yoğun. Örnek vermek gerekirse, iki ülkenin tarım bakanlıkları tarafından desteklenen Alman Kooperatifleri Konfederasyonu‘nun (DGRV) Türk-Alman Kooperatif Birlikleri Arası İşbirliği Projesi, 2016’dan beri Türk kooperatif birliklerini güçlendiriyor: Küçük aile işletmelerini göz önünde bulundurarak, diğer konuların yanı sıra stratejik planlama, muhasebe ve ürün geliştirme gibi konular ele alınıyor. İş birliğini daha ileriye taşımanın da altyapısı oluşturulmuş durumda; DGRV’nin daha 2006 yılında açtığı, Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği yakınlarında bulunan Alman Evi’ndeki ofisi de bunun bir parçası.
