Lahey’den gelen önemli sinyal
Tartışmalara da hedef olan Uluslararası Ceza Mahkemesine Almanya’nın güçlü desteğinin nedenleri.
Lahey’de (Hollanda) bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) 1998’de Roma’da kuruluşuna karar verilirken yürütülen diplomatik müzakereler sırasında da tartışmalıydı; bu tartışmalar bugüne kadar uzandı. Almanya başlangıçtan itibaren bu organın kararlı destekçileri arasında yer aldı. Bu tutum bugün de geçerli.
Dünyanın neden bir ceza mahkemesine ihtiyacı olduğu
Soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve saldırı gibi en ağır uluslararası suçlar cezasız kalmasın ve de potansiyel suçlular için caydırıcı olsun diye. Uluslararası Ceza Mahkemesi bu yolla önemli bir sinyal iletmiş oluyor.
Ceza Mahkemesi ne zaman devreye giriyor?
Bu mahkeme ulusal mahkemelerin yerini almıyor, onları tamamlıyor. UCM eğer bir ülke ceza konusunun üzerine gitmeye niyetli değilse veya bunu yapabilmekten uzaksa devreye giriyor. Yargılama yetkisi dünya genelinde geçerliliği hedefliyor, ama uygulamada henüz sınırlı ölçüde geçerli.
O zaman herkes için aynı hukuk geçerli olmuyor mu?
Halihazırda olmuyor, zira UCM tüm ülkeler tarafından kabul edilmiş değil. ABD, Çin veya Rusya bu mahkemeye hala büyük kuşkuyla bakıyor. Ama 123 ülke UMC’nin statüsünü tanımış durumda; bu sayı giderek artacak. UMC hala inşa sürecinde bulunuyor. Uluslararası bir ceza yargılaması fikrinin geniş ölçüde gerçekleştirilmesi için uzun soluklu hareket etmeye ihtiyaç var. 20 yıl, böylesi vizyoner bir proje için kısa bir süre.
Eleştirel bakanlar neden bu mahkemeyi “sömürge mahkemesi” olarak görüyor?
UMC’nin şimdiye kadar baktığı 26 vakanın çoğu Afrika’da olduğu için. Ama Afrika’da sıklıkla faal olmasının bir sebebi de ilgili devletlerin UMC’yi göreve çağırmasından. Ayrıca bu izlenim geçici bir dönemle ilgili: Şimdilerde Lahey örneğin Myanmar’da Rohingyaların durumuyla da ilgileniyor.
Ülkeler ayrılıyor; bu gelişme UMC’yi krize sokar mı?
Ayrılmalar kitlesel değil: Burundi, Güney Afrika, Gambia ve Filipinler ayrılma isteklerini ilan ettiler, ama şu ana kadar sadece Burundi 2018 Güzünde bunu uygulamaya koydu. Güney Afrika ve Gambia kararlarını revize ettiler. Yine de mevcut durumda, ulusçuların yükselişte olduğu bir dönemde UMC de eleştirilerin hedefi olabilir.
Almanya’nın Uluslararası Ceza Mahkemesine bakışı nasıl?
Almanya’nın destekleyici eli aynı şekilde varlığını sürdürüyor; Berlin UMC’yi Nürnberg ve Tokyo askeri adalet divanlarının doğal bir devamı olarak görüyor. Federal Hükümet kendi ülke tarihini de göz önünde tutarak uluslararası hukukta bir boşluğu dolduracağı düşüncesiyle başından itibaren böyle bir mahkemenin oluşturulmasından yana tavır aldı. Mahkemenin bugün umulduğu kadar hedefe yönelik ve boşluksuz faaliyet gösterememesi onun varlığına karşı bir gerekçe değil siyasi gerçeklerin bir yansıması. Ayrıca bu koşullar da değişmez değil. Almanya’nın bakışına göre, mahkemeyi yavaş ama sağlam adımlarla güçlendirmek için çalışmak daha önemli.
Newsletter #UpdateGermany: You would like to receive regular information about Germany? Subscribe here to:
