Mülteci kampında geçen zamanda günlük yaşam
Ürdün’de Zaatari mülteci kampında on binlerce Suriyeli mülteci yaşıyor. Çöp ayırma türü küçük işler sayesinde şimdilerde belli gelirler elde ediyorlar.
Solda metal dağları yükseliyor, yanıbaşında sayısız beyaz plastik şişeler, karşıda da üst üste yığılı kartonlar. Bunlar Zaatari’ye her gün gelen çöp yığınları. Memleketleri Suriye sınırına 15 km uzaklıkta bulunan Ürdün’deki bu en büyük mülteci kampında yaklaşık 80.000 insan yaşıyor. Yardım kuruluşu Oxfam’dan Jida Kamhavi’nin söylediğine göre daha önce bu sayı 120.000 kadarmış. Ürdünlü olan Kamhavi Zaatari’de 800 kişiye küçük gelir imkanı sunan bir geri dönüşüm projesini koordine ediyor. Proje, Alman Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Topluluğunun (BMZ) bir girişimi.
“Cash for work” – Çalışmaya para: Projenin parçası olduğu girişimin üst başlığı böyle. Londra’da 2015 Şubatında düzenlenen Suriye Konferansında kararlaştırılmıştı. Programın hedefi, mülteciliğin sebepleriyle mücadele ve Suriyeli insanlara biraz para kazanmak için bir olanak sunmak. BMZ bu kapsamda Irak, Ürdün, Lübnan ve Türkiye’deki çalışmalar için 200 milyon Avro tahsis etti.
Yereldeki asgari ücretle ödeme
Bu yolla 2016 sonuna kadar 39.000 kadar kişiye iş imkanı yaratıldı: Çöp toplama ve geri dönüşüm, konut, okul ve yol inşaatı, ayrıca öğretmenlik gibi işler. Çalışanlara yereldeki asgari ücrete göre ödeme yapılıyor. Bu sayede yaklaşık 300.000 çocuğa eğitim verilebiliyor, 10.000 kişi mesleki eğitim alabiliyor. 1700 konut ve çok sayıda okul ve sağlık ocağının inşası veya onarımı yapılabiliyor.
Bütün bunlara çok ihtiyaç var, Zaatari’de de. Kamp zaman içinde orta büyüklükte bir kente dönüştü, kapladığı alan 750 futbol sahası büyüklüğünde. Şimdi burada anaokulları, oyun ve spor alanları, iki hastane ve 16.000 öğrenci için okullar var. Az sayıda bazı mülteciler, yiyecek tezgahları ve atölyeler gibi küçük iş yerleri açmış. Kamp dışında çalışmalarına izin verilmiyor. Bu nedenle içeride iş imkanları o ölçüde önemli hale geliyor.
Mülteci kampında aynı zamanda çöp sorunu var. Jida Kamhavi, her gün 30 ton çöpün biriktiğini belirtiyor. Yani kamptaki mültecilerin geri dönüşümde çalışması çevreye hizmet ediyor ve bir altyapı oluşturuyor. Çöpleri topluyorlar, ele arabalarıyla geri dönüşüm alanına getiriyorlar. Projenin diğer çalışanları orada çöpleri tasnif ediyor, parçaları istifliyorlar, kartonları desteler halinde sıkıştırıyorlar. Başka bir grup mülteci ise işe yarar malzemeyi kampın dışında satıyor. Kamhavi, şu an bir ton plastik çöpüne karşılık yaklaşık 270 Dinar alıyoruz” diyor. Bu da yaklaşık 340 Avro ediyor.
Miskinleştiren işsizliğe son
Gelirler çalışanlar arasında paylaştırılıyor; Zaatari’de yardım organizasyonlarının her mülteciye verdiği ayda 26 Avroluk gelire ek bir kazanç kapısı bu. Geri dönüşüm projesinde çalışma imkanı bulanlar saatte bir-iki Dinar ek gelir elde ediyor. Çalışanlar için bu bir başlangıç; aynı zamanda da miskinleştiren işsizliğin, aylarca boş durmanın sonu. Ayrıca bu çabalarıyla Zaatari’deki yaşamı herkes için daha katlanır kılıyorlar ve gelecekte oluşacak çöp yığınlarından kurtarıyorlar.
Zira pek çok mülteci memleketlerine dönme umudu taşıyor. Avrupa’ya gitmenin hedeflerinde olmadığını belirtiyorlar. Barış sağlanır sağlanmaz Suriye’ye geri dönmek istiyorlar. O zamana kadar kamptaki çalışmayla bir gelir elde ediyorlar ve gündelik hayatta yaşadıkları, insanı tüketen boşluk duygusundan kurtuluyorlar.
