Pionierka pracy pamięciowej

Mówić to, co myślisz. Badać to, co chcesz. Tworzyć tak, jak ci się podoba: te wolności przysługują w Niemczech wszystkim, ponieważ stanowią one podstawę demokracji – i chroni je Ustawa Zasadnicza. Poznaj młodych ludzi z Niemiec, którzy pokazują, w jak rożny sposób korzystają z tej wolności. 

Wspomnienie o Holokauście w 90 sekund – czy to możliwe? Tak, to możliwe – Susanne Siegert udowadnia to na swoich kanałach w social mediach „Keine. Erinnerungskultur“ („Brak kultury pamięci”) na Instagramie i TikToku. Zaraz, zaraz... brak kultury pamięci? „W jednym z podcastów usłyszałam myśl, że wspominać w dosłownym znaczeniu można właściwie tylko to, co osobiście się przeżyło“, wyjaśnia Susanne. Ona sama woli pojęcie „pracy pamięciowej“, ponieważ zachowanie wiedzy o potwornościach Holokaustu jest jej zdaniem pracą, przede wszystkim pracą osób, które same nie żyły w tamtych czasach.  

Pamięć o okresie nazistowskim ma w Niemczech duże znaczenie 

Pamięć o Holokauście i zbrodniach nazistowskich jest w Niemczech głęboko zakorzeniona. Miejsca pamięci, muzea i organizowane wydarzenia podtrzymują wiedzę o potwornej historii. Szczególnym aspektem niemieckiej kultury pamięci jest możliwość swobodnego rozliczania się z przeszłością w różnorodny sposób. Pod ochroną wolności nauki, sztuki i słowa, ludzie w Niemczech mogą poszukiwać nowych dróg kultywowania pamięci. W szkołach, na uczelniach, w świecie sztuki i kultury – rozliczenie z historią jest nie tylko dozwolone, lecz wręcz pożądane.  

Media społecznościowe odgrywają przy tym coraz istotniejszą rolę. „Social media demokratyzują ten dyskurs, ponieważ treści są dostępne dla każdego i można uzyskać informacje bezpośrednio od pokrzywdzonych”, mówi Susanne. Powstaje w ten sposób wielostronna kultura pamięci, która uwzględnia wszystkie perspektywy – także grup ofiar, którym nie poświęca się często należytej uwagi w przestrzeni publicznej. 

Upowszechnienie wiedzy o Holokauście 

Poprzez swoją aktywność w social mediach, Susanne pomaga przekazywać wiedzę o okresie nazistowskim także młodym odbiorcom. W grudniu 2020 roku opublikowała swój pierwszy post na Instagramie. „Zawsze bardzo interesowałem się nazistowską przeszłością i chciałam się tym podzielić, ponieważ byłam zaskoczona, jak wiele można znaleźć na ten temat w ogólnie dostępnych archiwach – oryginalne dokumenty, relacje świadków, protokoły sądowe i zdjęcia“, mówi Susanne.  

Informacje na temat Holokaustu są w Niemczech ogólnie dostępne. Aby rozwijać świadomość historyczną i wspierać proces rozliczenia z przeszłością, w Niemczech istnieje ustawa archiwalna regulująca utrzymanie i dostęp do archiwów publicznych. Mówi ona, że dokumenty sporządzone przez instytucje i urzędy państwowe muszą po upływie określonego czasu, zwykle po 30 latach, zostać udostępnione do wglądu publicznego. Dzięki tym prawom, wiedza o Holokauście i zbrodniach nazizmu jest dostępna nie tylko dla kręgów akademickich, lecz także dla ogółu społeczeństwa. 

Platforma dla zainteresowanych w social mediach 

Po tym, jak zauważyła, że jej posty spotykają się z dużym zainteresowaniem także wśród młodych ludzi, Susanne zamieściła w 2022 roku swój pierwszy film na TikToku. „Szybko zauważyłam, że TikTok jest do tego idealną platformą. Jego użytkownicy są młodą grupą docelową i można szybko zgromadzić odbiorców, którzy chcieliby dowiedzieć się więcej na ten temat“. Jej kanały obserwowane przez około 300 000 osób przypominają już archiwa dotyczące różnych aspektów Holokaustu. Użytkownicy znajdują tam także mniej znane informacje o niemieckiej nazistowskiej przeszłości. W swoich filmach Susanne wyjaśnia na przykład, dlaczego Adolf Hitler nie lubił się pokazywać w okularach, jakie słowa będące w użyciu do dziś pochodzą z czasów nazistowskich oraz jaką rolę czarnoskórzy żołnierze armii USA odegrali podczas wyzwolenia Niemiec. Jej działalność wykracza już też poza media społecznościowe. „To fascynujące, jak bardzo social media pomagają dotrzeć do ludzi. Cztery lata temu nikt by nie chciał ze mną o tym rozmawiać, a teraz wkrótce ukaże się moja książka o kulturze pamięci“, mówi Susanne.  

W swoich filmach stara się znajdować punkty odniesienia do realiów obecnego życia, aby pokazać, jaki wpływ ma przeszłość na teraźniejszość. Szczególnie młodzi ludzie i migranci wnoszą do debaty o niemieckiej historii nowe podejście i nowy punkt widzenia, co Susanne zauważa także podczas dyskusji ze swoimi obserwatorami. „Młodych ludzi interesują nowe tematy, na przykład perspektywa społeczności LGBTQ+ lub feministyczna“. Swoimi filmami nie chce zastępować dokumentacji czy lekcji szkolnych. „Stanowią one jednak dobre uzupełnienie dla osób zainteresowanych tematem“, mówi influencerka.