Wyjaśnione w prosty sposób: Holokaust

Co znaczy „Holokaust“?

Termin „holokaust” pochodzi ze starożytnej greki i oznacza „spalony w całości”. Przed II wojną światową termin ten był używany do opisania eksterminacji całych grup ludności. Od 1945 roku słowo to jest często używane jako synonim wymordowania europejskich Żydów w czasach narodowego socjalizmu. W języku hebrajskim jest to określane jako „Shoah”, co znaczy „katastrofa”.

Co to był Holokaust?

Po dojściu narodowych socjalistów do władzy w Niemczech w 1933 roku rozpoczęło się systematyczne wykluczanie i prześladowanie Żydów i innych grup. Żydzi, zniesławieni jako „rasa niższa”, zostali pozbawieni praw i majątku i musieli od 1941 roku nosić żydowską gwiazdę na ubraniach. Wielu zostało deportowanych, uwięzionych w gettach, takich jak getto warszawskie, lub zamordowanych w obozach koncentracyjnych. Systematyczne ludobójstwo Żydów, ale także Sinti i Romów, osób prześladowanych politycznie i innych grup kosztowało w latach 1933–1945 życie około 6 milionów ludzi – około 2,7 miliona z nich zginęło w obozach zagłady. Auschwitz-Birkenau w pobliżu Krakowa w Polsce był największym obozem zagłady.

Dlaczego Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu przypada na 27 stycznia?

Coroczne upamiętnianie tych okrucieństw w dniu 27 stycznia jest ważną częścią niemieckiej kultury pamięci. Dzień ten został wprowadzony w 1996 roku przez ówczesnego prezydenta Niemiec, Romana Herzoga, jako dzień pamięci ofiar narodowego socjalizmu. W 2005 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła 27 stycznia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Ale dlaczego akurat ta data? 27 stycznia 1945 roku był dniem wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Z tego powodu odbywają się w tym dniu w Niemczech liczne wydarzenia, takie jak odczyty, przedstawienia teatralne i msze, aby zachować pamięć o zbrodniach nazistowskich. Pod hashtagiem #WeRemember ludzie na całym świecie dzielą się swoim zaangażowaniem w pamięć o Holokauście.

Na czym polega niemiecka kultura pamięci?

W niemieckiej kulturze pamięci ważną rolę odgrywa upamiętnianie ofiar wojny, tyranii i ideologicznie motywowanych zbrodni XX wieku. Wyciągnięcie wniosków z tej zbrodniczej przeszłości jest ideologicznym fundamentem Republiki Federalnej Niemiec. Często podsumowuje się to słowami „Nigdy więcej”. Szczególnie ważne jest zachowanie relacji świadków historii, aby pamięć o zbrodniach narodowego socjalizmu pozostała żywa dla przyszłych pokoleń. Do zachowania żywej pamięci przyczyniają się również liczne miejsca pamięci i muzea, które upamiętniają w całych Niemczech różne grupy ofiar. Ważnymi przykładami są berliński Pomnik Pomordowanych Żydów Europy i Muzeum Żydowskie w Berlinie. Pochodzący z Kolonii artysta, Gunter Demnig, również upamiętnia za pomocą ponad 90 000 tzw. Kamieni Pamięci w całych Niemczech i Europie ofiary narodowego socjalizmu.

W jaki sposób młodsze pokolenia są edukowane o nazistowskiej przeszłości?

W Niemczech temat narodowego socjalizmu i Holokaustu jest uwzględniony w programach nauczania wszystkich szkół we wszystkich krajach związkowych i jest przedmiotem obowiązkowym. Wiele klas szkolnych odwiedza również w tym kontekście miejsce pamięci obozu koncentracyjnego. Im mniej jest świadków historii, tym ważniejsze staną się w przyszłości cyfrowe formy pamięci. W związku z tym wiele niemieckich muzeów i mediów społecznościowych stawia na innowacyjne formy edukacyjne.