Basitçe açıklanırsa: Holokost

“Holokost” ne anlama geliyor?

“Holokost” kavramı eski Yunancaya dayanıyor ve “tamamen yanmış” anlamına geliyor. Bu kavram İkinci Dünya Savaşı’ndan önce halk gruplarının kökten yok edilmesini açıklamak için kullanılıyordu. 1945’ten bu yana bu kelime sıklıkla Nasyonal Sosyalizm dönemi boyunca Avrupa’daki Yahudilerin katledilmesi ile eş anlamlı olarak kullanılıyor. İbranicede “büyük felaket” anlamına gelen “Şoa” kelimesinden bahsediliyor.

Holokost neydi?

Nasyonal Sosyalistlerin 1933’te Almanya’da yönetimi ele geçirmesinin ardından Yahudilere ve diğer gruplara karşı sistematik bir dışlama ve zulüm başladı. “Aşağı ırk” olarak karalanan Yahudiler haklarından mahkum bırakıldı, varlıkları ellerinden alındı ve 1941’den itibaren kıyafetlerinde Yahudi yıldızı taşımak zorunda kaldı. Çoğu sınır dışı edildi, Varşova’daki gibi gettolara mahkum edildi ya da toplama kamplarında öldürüldü. Yahudilere ve aynı zamanda Sinti ve Romanlara, siyasi olarak izlenen kişilere ve diğer gruplara yönelik bu sistematik soykırım 1933’ten 1945’e kadar yaklaşık 6 milyon insanın hayatına mal oldu. Yaklaşık 2,7 milyon kadar insan imha kamplarında öldü. Polonya’daki Krakow yakınlarında bulunan Auschwitz-Birkenau en büyük imha kampıydı.

Neden Holokost Anma Günü 27 Ocak’ta gerçekleşiyor?

Bu korkunç olayların her yıl 27 Ocak'ta anılması, Alman hatırlama kültürünün önemli bir parçası. Bu gün, 1996’da dönemin Almanya Federal Cumhurbaşkanı Roman Herzog tarafından Nasyonal Sosyalizm Kurbanlarını Anma Günü olarak ilan edildi. 2005 yılında Birleşmiş Milletler 27 Ocak gününü Uluslararası Holokost Kurbanlarını Anma Günü ilan etti. Peki neden özellikle bu tarih? 27 Ocak 1945 günü Auschwitz-Birkenau Toplama Kampı’nın kurtarıldığı gün. Bu nedenle bu gün Almanya'da bu günde Nazi suçlarının anısını canlı tutmak için okumalar, tiyatro gösterileri ve kilise ayinleri gibi çok sayıda etkinlik düzenleniyor. Dünyanın dört bir yanından insanlar #WeRemember etiketi altıda Holokost’u hatırlama konusundaki kararlılıklarını paylaşıyor.

Alman hatırlama kültürü dendiğinde ne anlaşılıyor?

Savaş, diktatörlük, 20. yüzyılın ideolojik suçlarının kurbanlarını anma, Almanya’nın hatırlama kültüründe temel bir rol oynuyor. Bu suç dolu geçmişten ders çıkarmak Federal Almanya Cumhuriyeti'nin manevi temelini oluşturuyor. Bu genellikle “Bir daha asla” kelimeleriyle özetleniyor. Nasyonal Sosyalizm’in suçlarının gelecek nesillere aktarılabilmesi için dönem şahitlerinin ifadelerini günümüzde de korumak son derece önemli. Almanya çapında çeşitli kurban gruplarını anmak için yapılan çok sayıda anıt ve müze de hafızanın canlı tutulmasına katkıda bulunuyor. Öldürülen Avrupa Yahudileri için Berlin Anıtı ve Berlin Yahudi Müzesi anlamlı örnekler. Ayrıca Kölnlü sanatçı Gunter Demnig Almanya ve Avrupa çapında 90.000'den fazla tökezleme taşıyla Nasyonal Sosyalizm’in kurbanlarını anıyor.

Genç nesiller Nasyonal Sosyalizm geçmişi hakkında nasıl bilgilendiriliyor?

Almanya’da Nasyonal Sosyalizm ve Holokost konusu tüm eyaletlerdeki bütün okulların müfredatına eklendi ve zorunlu bir ders konusu. Bu bağlamda birçok sınıf da toplama kampı anıtını ziyaret ediyor. Ne kadar az dönem şahidi varsa gelecekte anıların dijital formatta olması o kadar büyük önem taşıyacak. Bu nedenle pek çok Alman müzesinde ve sosyal medyada inovatif aydınlatma formatlarına odaklanılıyor.