Kompetentna, wytrwała, uprzejma

Są ludzie, którzy przez wiele lat wnosili istotny wkład w integrację Europy, a jednak są znani tylko niewielkiej, specjalistycznej publiczności. Jedną z nich jest niemiecka dyplomatka Helga Schmid, która od 2006 roku pracuje dla Unii Europejskiej, a od 2016 roku kieruje jako sekretarz generalna Europejską Służbą Działań Zewnętrznych (ESDZ). Odegrała ona decydującą rolę w budowaniu tej liczącej dziś około 4500 pracowników instytucji i tym samym zrobiła bardzo wiele dla wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państw UE.

W przyszłości 60-latka być może będzie częściej pojawiać się publicznie i częściej będzie o niej słychać w wiadomościach. Helga Schmid jest nową sekretarz generalną Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), zgodnie z decyzją ministrów spraw zagranicznych 57 państw OBWE z początku grudnia 2020 roku. Tym samym urodzona w Bawarii dyplomatka, która pod koniec lat 80-tych objęła stanowisko w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych, osiąga na chwilę obecną szczyt swojej kariery dyplomatycznej.

OBWE jest dzieckiem polityki odprężenia lat 70-tych XX wieku, a jej członkami są wszystkie kraje europejskie, Turcja, Mongolia, wszystkie państwa będące następcami Związku Radzieckiego, a także USA i Kanada. Zapewnienie stabilności, pokoju i demokracji to jej główne cele. Prowadzi również misje monitorujące w konfliktach zbrojnych, na przykład we wschodniej Ukrainie, gdzie stoją naprzeciw siebie popierani przez Rosjan separatyści i wojsko ukraińskie, oraz w Górskim Karabachu, gdzie pod koniec 2020 roku Azerbejdżan zadał Armenii ciężkie straty w pierwszej prawdziwej wojnie dronowej w historii.  

Jako sekretarz generalna, wybrana początkowo na trzy lata, Niemka będzie dalej rozwijać strukturę organizacji i inicjować procesy dialogu politycznego między państwami członkowskimi jako przedstawicielka przewodniczącego - obecnie premiera Albanii Edi Rama. Wykorzysta ona swoje liczne kontakty do wykrywania na wczesnym etapie napięć i konfliktów w Europie, zanim będą mogły się one rozprzestrzeniać. 

Według niemieckiego ministra spraw zagranicznych Heiko Maasa nikt nie nadaje się lepiej niż Schmid do tego, aby uczynić OBWE bardziej zdolną do działania. W połowie 2020 roku organizacja pogrążyła się w kryzysie z powodu zablokowania przez niektóre państwa członkowskie reelekcji jej ówczesnego kierownictwa. Dyplomatkę czeka „zadanie, które jest tak samo trudne, jak ważne”, stwierdził Maas, i powiedział, że darzy „ją wielkim zaufaniem”.

W Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych Maas nie jest osamotniony w swojej opinii. Już pierwszy zielony minister spraw zagranicznych Niemiec, Joschka Fischer (urzędujący w latach 1998-2005), publicznie chwalił zdolności Schmid, którą uczynił szefową swojego biura. Wcześniej Schmid, która studiowała romanistykę i anglistykę, pracowała w biurze ministerialnym poprzednika Fischera, Klausa Kinkla.

Joschka Fischer, polityk „Zielonych”, znany z obrazowej retoryki, czasami określał swoją pracownicę Schmid mianem „hieny plamistej”. I to uważał za komplement. Ten największy gatunek hieny ma niezwykle rozbudowany system społeczny i jest uważany za wysoce kompetentnego i wytrwałego łowcę.

Również koleżanki i koledzy Schmid chwalą jej błyskawiczną percepcję, pragmatyczne podejście, umiejętność tworzenia sieci kontaktów, a przede wszystkim jej talent do pozyskiwania rozmówców dzięki swojej życzliwości. „Kobiety są lepszymi negocjatorami”, mówi.

Współnegocjotorka umowy w sprawie irańskiego programu jądrowego

Jednak odnośnie stanowiska w sprawie dyplomatka jest uważana za twardą, co sprawiło, że stała na dobrej pozycji jako przedstawicielka UE w negocjacjach z Iranem w sprawie jego programu jądrowego, które po latach ciężkich zmagań zakończyły się w 2015 roku. Nawet jeszcze dziś w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych mówi się, że Schmid zna skomplikowane szczegóły porozumienia nuklearnego lepiej niż ktokolwiek inny. Dyplomatka negocjowała krok po kroku brzmienie 100-stronicowego porozumienia z ówczesnym głównym negocjatorem po stronie Iranu, późniejszym prezydentem Hassanem Rohanim.

Za jej poświęcenie i sukces ówczesny niemiecki minister spraw zagranicznych Frank-Walter Steinmeier przyznał jej w listopadzie 2015 roku w Brukseli Federalny Krzyż Zasługi. Przez dwanaście lat liderka UE z „dyplomatyczną wiertarką w ręku” podejmowała działania mające na celu osiągnięcie przełomu, chwalił ją wówczas Steinmeier, późniejszy prezydent Niemiec.

Po wyborze Joe Bidena na prezydenta USA państwa UE mają teraz nadzieję na uratowanie porozumienia nuklearnego z Iranem, które poprzednik Bidena, Donald Trump, wypowiedział i chciał spowodować jego niepowodzenie poprzez ukierunkowane sankcje.

Jako szefowa OBWE Schmid będzie miała wystarczająco dużo pracy, ale jej doświadczenie może być również pomocne w odnowieniu porozumienia nuklearnego. W razie potrzeby, jak mówią źródła dyplomatyczne, zasięgane będą telefoniczne porady u koleżanki, która zna każdy szczegół umowy. W przyszłości będzie pracować w siedzibie OBWE – w Wiedniu, a więc tam, gdzie przez wiele lat negocjowała z przedstawicielami Iranu.

© www.deutschland.de