Przeprawa na wschodni brzeg
Studia na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą to coś więcej niż nauka: To przekraczanie granic.
Dla Poli Ostałowskiej studia to nieustanne przekraczanie granic, i to w najbardziej dosłownym znaczeniu. W drodze na wykłady przekracza rzekę Odrę, wijącą się pomiędzy dwoma miastami: niemieckim Frankfurtem nad Odrą i polskimi Słubicami. Oba miasta już od dawna przypominają jeden organizm, stwierdza 23-latka. „Dziś już niemal nie zauważa się momentu przekroczenia granicy“.
Studentka Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą każdego dnia porusza się pomiędzy Niemcami i Polską. Dorastała w Polsce, a w wieku 14 lat przeprowadziła się wraz z rodzicami do Magdeburga. Obecnie kończy niemiecko-polskie studia prawnicze na Uniwersytecie Viadrina. Studiuje nie tylko we Frankfurcie nad Odrą, lecz także w Collegium Polonicum w Słubicach, znajdującym się w niedalekiej odległości od zabudowań uniwersyteckich po stronie niemieckiej.
Projekt współpracy transgranicznej: Collegium Polonicum
Collegium Polonicum jest placówką prowadzoną wspólnie przez Uniwersytet Viadrina oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej działalność badawcza i dydaktyczna, poza zagadnieniami prawnymi, obejmuje na przykład procesy transformacji społeczeństw środkowoeuropejskich i procesy komunikacji międzykulturowej wewnątrz i pomiędzy obszarami Europy Zachodniej i Środkowo-Wschodniej. W kręgu zainteresowań Collegium Polonicum znajdują się także gospodarcze, prawne, kulturowe i ekologiczne aspekty rozwoju regionu przygranicznego pomiędzy Polską i Niemcami w kontekście rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód.
Dowodzi to wyraźnego zbliżenia się Niemiec i Polski oraz innych krajów Europy Wschodniej. Dokładnie taka integracja była jednym z elementów koncepcji utworzenia uniwersytetu Viadrina, która zrodziła się z inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego.
Po zjednoczeniu Niemiec rodzi się koncepcja „Uniwersytetu nad Odrą“
Pomysł utworzenia „Uniwersytetu nad Odrą“ powstał w ramach rozmaitych „ruchów opozycyjnych“, takich jak Nowe Forum. W 1990 roku grupa sześciu entuzjastów stworzenia uczelni spotkała się na seminarium założycielskim, przygotowując wstępną koncepcję działalności uczelni. Jesienią 1990 roku, grupa ponad 100 obywatelek i obywateli powołała Stowarzyszenie Przyjaciół i Fundatorów Uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą (Viadrina). W konsekwencji, już w 1991 roku przy niemiecko-polskiej granicy narodziło się życie uniwersyteckie. „Instytucje edukacyjne na terenach przygranicznych nie są już dziś bastionem obrony kultury przed wpływem kultury obcej, lecz posiadają rolę pomostową, a od ich sukcesu zależeć będzie, czy proces integracji europejskiej stanie się rzeczywiście w pewnym momencie nieodwracalny“, mówił rektor-założyciel Knut Ipsen w swoim ówczesnym przemówieniu.
Uczelnia do dziś zachowała swój europejski charakter. Jej oferta dydaktyczna obejmuje między innymi studia magisterskie „European Studies“ – wielojęzyczny, interdyscyplinarny kierunek, współorganizowany przez wszystkie trzy wydziały – Wydział Kulturoznawstwa, Nauk Ekonomicznych oraz Prawa. „Jesteśmy jedyną uczelnią wyższą, na której prawnicy zdają prawo europejskie jako obowiązkową część egzaminu państwowego“, mówi profesor Dagmara Jajeśniak-Quast, kierownik Centrum Interdyscyplinarnych Studiów o Polsce. Europejski profil uczelni znajduje też odbicie w niedawno utworzonej European New School of Digital Studies. Tutaj międzynarodowe grono studentów i badaczy zajmuje się tematem politycznych, prawnych i społecznych skutków cyfryzacji w Europie.
Biorąc pod uwagę dużą liczbę projektów o tematyce europejskiej trudno się dziwić, że tak wielu absolwentów uczelni znajduje później zatrudnienie w instytucjach unijnych, podsumowuje Dagmara Jajeśniak-Quast. Jednocześnie zaznacza: „Europa składa się oczywiście nie tylko z państw Unii Europejskiej“. Viadrina współpracuje na przykład z wieloma placówkami badawczymi z Ukrainy. Drugą, najliczniejszą po Polakach grupę zagranicznych studentów Uniwersytetu Europejskiego stanowią właśnie Ukraińcy. Z zagranicy pochodzi łącznie 30 procent studentów. W zakresie semestralnych wymian studenckich Viadrina współpracuje z aż 250 uniwersytetami partnerskimi.
Pola Ostałowska bardzo ceni sobie międzynarodową atmosferę panującą na uczelni. „To daje jeszcze większą motywację do nauki języków obcych“, mówi. „Język jest kluczem do udanej komunikacji: Jeżeli mówisz w ojczystym języku drugiej osoby, twoje słowa trafiają prosto do jej serca – nie głowy“.
Także Dagmara Jajeśniak-Quast jest rodowitą Polką, sama studiowała na Uniwersytecie Viadrina, uzyskała stopień doktora, a później powróciła na matczyną uczelnię. Działalność badawcza Centrum Interdyscyplinarnych Studiów o Polsce, którego jest kierownikiem, opiera się w dużej mierze na interdyscyplinarnej współpracy. „Osoba prezentująca swój projekt na studiach doktoranckich, musi zawsze podejść do tematu w sposób interdyscyplinarny“, wyjaśnia specjalistka w dziedzinie historii gospodarczej. Na przykład, socjolog zajmujący się tematyką przedsiębiorczości w Polsce korzysta w swoich badaniach nie tylko z wywiadów jakościowych, lecz także z metod ilościowych. W wyborze odpowiednich metod pomaga mu doktorant Wydziału Nauk Ekonomicznych i jego znajomość statystyki. „Dzięki temu, praca badawcza ma charakter interdyscyplinarny“, mówi prof. Jajeśniak-Quast.
Tutaj nie jest się anonimowym, co ułatwia nawiązywanie kontaktów.
bowiem łącznie około 4900 osób. „Seminaria nie są przepełnione, podczas wykładów znam każdego studenta z nazwiska“, mówi wykładowczyni. Także Pola Ostałowska ceni tutejszą, jak sama mówi, „rodzinną atmosferę“. „Tutaj nie jest się anonimowym, co ułatwia nawiązywanie kontaktów“.
Mimo, że uczelnia jest stosunkowo niewielka, Viadrina oferuje studentom wiele dodatkowych możliwości rozwoju. Istnieje tu niemal 30 organizacji studenckich. Pola Ostałowska działa na przykład w studenckim biurze doradczym Viadrina Consulting Group. Do dziś nie żałuje decyzji o podjęciu studiów na Uniwersytecie Europejskim: „Studiuję na kierunku, który zawsze mnie interesował, a jednocześnie nie zamykam za sobą drzwi do ojczystego kraju”.
