Wspólne badania naukowe
Polska i Niemcy ściśle współpracują ze sobą w wielu dziedzinach badań naukowych. Poniżej przegląd bilateralnych instytucji i projektów.
Istnieje szereg projektów badawczych, w które zaangażowani są badacze polscy i niemieccy. Podstawą tych kooperacji jest umowa o współpracy w dziedzinie nauki i techniki podpisana w listopadzie 1989 roku. Ta współpraca o zasięgu europejskim ożywiła się jeszcze bardziej po przystąpieniu Polski do UE w 2004 roku.
Opiekę merytoryczną po stronie niemieckiej objęło Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych (BMBF) a po stronie polskiej Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Oba Ministerstwa spotykają się co dwa lata na przemian w Polsce i Niemczech, gdzie omawiają zakres współpracy i decydują o jej priorytetach. Przedstawiciele obu krajów rozmawiają ze sobą też regularnie na konsultacjach rządowych w Berlinie i Warszawie.
Międzynarodowe targi Ochrony środowiska w Poznaniu
Kluczowym przedmiotem badań jest zrównoważony rozwój: zmiany klimatu, odnawialne źródła energii i technologie przyjazne dla środowiska. Istotne znaczenie mają tu Międzynarodowe Targi Ochrony środowiska „POL-ECO-SYSTEM“, które odbywają się co roku w Poznaniu.
Od 2005 roku ma na nich również swoje stoisko Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych; w 2018 roku patronuje mu hasło “Niemieckie Sieci Ochrony środowiska – innowacyjne projekty na przyszłość”. Niemieckie instytucje badawcze i przedsiębiorstwa nawiązują na targach kontakty z potencjalnymi partnerami do współpracy w dziedzinie polskich badań, nauki i gospodarki, aby wspólnie pracować w ramach bilateralnych i europejskich projektów.
Transfer technologii i innowacja cyfrowa
W styczniu 2018 roku oba ministerstwa badań naukowych uzgodniły wspólny program finansowania transferu technologii w małych i średnich przedsiębiorstwach. Główna uwaga poświęcona jest tu technologii medycznej.
Także porozumienie koalicyjne rządu federalnego podkreśla szczególne znaczenie partnerstwa polsko-niemieckiego. Planuje się utworzenie wspólnego Centrum innowacji cyfrowych w badaniach systemowych. Przedmiotem dyskusji odnośnie jego lokalizacji jest miasto Görlitz, ale realizacja projektu jest jeszcze w toku.
Ponad 1,5 tys. polsko-niemieckich kooperacji uczelnianych
Kiedy mówimy o współpracy w dziedzinie badań, to mamy na myśli przede wszystkim wyższe uczelnie, które łącząc się w międzynarodowe kooperacje współpracują przy małych i dużych projektach badawczych. Obecnie istnieje ponad 1,5 tys. kooperacji polskich i niemieckich uczelni. Wiele z nich istnieje już od wielu lat.
Aktualnym przykładem jest współpraca Uniwersytetu Fryderyka-Aleksandra w Erlangen-Norymberdze (FAU) z Uniwersytetem Warszawskim. Zorganizowane w październiku 2018 roku warsztaty zainicjowały kooperację między wydziałami prawnymi obu uczelni w zakresie badań pod tytułem „Polityka przeszłości: dialog polsko-niemiecki“.
Również w 2018 r. na Politechnice w Chemnitz odbyła się Druga Polsko-Niemiecka Konferencja „Bridge“ przy udziale partnerów z politechnik Wrocławskiej i Opolskiej. To wydarzenie, któremu towarzyszyło motto „Gdzie przemysł spotyka się z nauką“, służy jako platforma partnerstwa i projektów europejskich.
Promowanie wymiany kulturalnej i naukowej
W ramach polsko-niemieckich kooperacji w dziedzinie badań bardzo mocno angażuje się również Niemiecka Fundacja Badawcza (DFG), która ściśle współpracuje z organizacjami partnerskimi w Polsce, a w szczególności z Międzynarodowym Centrum Nauki (MCN), Polską Akademią Nauk (PAN) i Fundacją na rzecz Polskiej Gospodarki (FNP). Wspólnym przedsięwzięciem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej i Deutsche Forschungsgemeinschaft jest Nagroda Copernicus. Wyróżnienie to przyznawane jest co dwa lata w uznaniu za wybitne osiągnięcia naukowe będące owocem współpracy niemiecko-polskiej a jego laureatami są zawsze jeden polski i jeden niemiecki uczony.
Przedmiotem działalności Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (Deutsch Polen-Institut) w Darmstadt jest polska kultura, historia, polityka i społeczeństwo. Instytut naukowy promuje działania na rzecz porozumienia między obydwoma krajami poprzez wydawanie publikacji, organizowanie wydarzeń i politycznych paneli dyskusyjnych. W programie są również wystawy, odczyty, koncerty i wieczory filmowe.
Ważną rolę odgrywa również wspierana przez rząd federalny i kraj związkowy Brandenburgia Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki (DPWS) z siedzibą we Frankfurcie nad Odrą. Stanowi ona źródło finansowania bilateralnych projektów naukowych realizowanych przez studentów i naukowców. Rząd federalny przekazał na ten cel 50 milionów euro jako kapitał założycielski, Polska natomiast wsparła je finansowo przekazując na jej działalność 10 milionów euro.
I na koniec: Polskę w Niemczech reprezentuje od 2005 roku Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, a Niemcy w Polsce reprezentują różne instytuty badawcze.
We wrześniu 2018 roku w Opolu powstało „Centrum Projektowe Fraunhofera dla Zaawansowanych Technologii Lekkich“ (AlighT), którego zadaniem jest opracowanie hybrydowych komponentów lekkich. Tego typu innowacjami jest zainteresowana przede wszystkim gospodarka. Również w tym zakresie dąży się do pogłębienia wymiany między Niemcami a Polską.
