Ochrona demokracji przed atakami hybrydowymi

Systematyczne rozpowszechnianie manipulacyjnych informacji pochodzących głównie z zagranicy to rosnące zagrożenie dla demokratycznych społeczeństw. Staje się ono szczególnie istotne przed takimi wydarzeniami jak wybory do Bundestagu, które odbędą się 23 lutego w Niemczech. Dodatkowe zagrożenie stanowią ukierunkowane cyberataki oraz akty sabotażu. Organy bezpieczeństwa prowadzą akcje informacyjne ostrzegające przed zagrożeniami hybrydowymi i podejmują szeroko zakrojone działania mające na celu ochronę demokracji. 

Celem jest podział społeczeństwa

Manipulacje mają na celu podważanie zaufania do instytucji demokratycznych, pogłębianie napięć w społeczeństwie oraz wpływanie na proces kształtowania opinii politycznych. Do tego celu są poruszane tematy budzące wiele kontrowersji, takie jak polityka migracyjna, wojna na Ukrainie, polityka energetyczna czy pandemia Covid-19. Dezinformacyjna polemika ma służyć do podsycania niepewności i zaostrzania konfliktów w społeczeństwie.

Jedną ze szczególnie perfidnych metod jest tak zwana metoda „Doppelgänger” („sobowtór”). W ramach tej metody tworzone są internetowe witryny informacyjne, które do złudzenia przypominają strony najpopularniejszych niemieckich mediów, takich jak Der Spiegel czy Welt. Spreparowane strony internetowe rozpowszechniają fake newsy, czyli nieprawdziwe wiadomości, których celem jest nadszarpnięcie zaufania do poważanych mediów i zdyskredytowanie osób pełniących funkcje polityczne. Efekt ten potęgują fałszywe konta użytkowników w mediach społecznościowych. Na początku 2024 r. Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych na serwisie X zidentyfikowało około 50 000 fałszywych kont, które opublikowały ponad milion niemieckojęzycznych postów. 

Fałszywe portale informacyjne

„Zidentyfikowaliśmy już ponad 100 stron z nieprawdziwymi informacjami, które prawdopodobnie pełniły rolę „śpiochów”, powiedział Ralf Beste, szef Departamentu Kultury i Społeczeństwa w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych, odpowiedzialny za analizę takich stron internetowych, w wywiadzie dla telewizji ARD. Strony tego typu są aktywowane w strategicznie korzystnych momentach, takich jak przykładowo wybory do Bundestagu, w celu rozpowszechniania ukierunkowanych dezinformacji. 

Jednym z wielu przykładów fake newsów, które pojawiały się w przeszłości, jest informacja o rzekomych planach Niemiec dotyczących obowiązku przyjmowania ukraińskich uchodźców w prywatnych mieszkaniach. Ta fałszywa informacja była rozpowszechniana za pośrednictwem mediów społecznościowych i stron internetowych. Według Ralfa Bestego kolejną metodą manipulacji jest „Overload” („przeciążenie”). Polega ono na tym, że urzędy i organizacje zajmujące się manipulacją informacjami są zasypywane zapytaniami i wnioskami o przeprowadzenie kontroli. „Są to ataki, których celem jest zasypanie osób weryfikujących fakty takim natłokiem informacji, aby nie mogły dalej skutecznie pracować” – wyjaśnia Beste.

Próby manipulacji przed wyborami

Okres przedwyborczy to czas nasilonych działań dezinformacyjnych. W obliczu wyborów do parlamentu, które mają odbyć się 2 marca w Hamburgu, Torsten Voß, szef urzędu ochrony konstytucji tego kraju związkowego będącego zarazem miastem, ostrzegł przed zmanipulowanymi informacjami i technikami typu deepfake, czyli fałszywymi filmami, które do złudzenia przypominają prawdziwe nagrania: „Takie fałszywe nagrania mogą być celowo wykorzystywane do dyskredytowania kandydatów i podważania zaufania wyborców”. Według Voßa takie metody mogą poważnie zagrażać integralności demokratycznych wyborów. 

Federalna służba wywiadowcza, federalny urząd ochrony konstytucji oraz służba kontrwywiadu wojskowego potwierdzają te zagrożenia – zwłaszcza z zagranicy. Ponadto, urzędy odpowiedzialne za bezpieczeństwo ostrzegają przed cyberatakami, tendencyjną propagandą w Internecie, aktami sabotażu i ukierunkowanymi próbami szpiegowania. Według danych federalnego urzędu policji kryminalnej w 2023 r. liczba cyberprzestępstw sterowanych z zagranicy przekroczyła 130 000 przypadków i wzrosła o 28% w porównaniu z rokiem poprzednim. 

Pianka konstrukcyjna w rurach wydechowych

W grudniu 2024 r. doszło do wręcz kuriozalnego zdarzenia: w wielu niemieckich krajach związkowych doszło do uszkodzeń setek samochodów na skutek zatkania ich rur wydechowych pianką budowlaną. Ponadto, na samochodach przyklejono naklejki z napisem „Bądź bardziej ekologiczny!” i zdjęciem niemieckiego ministra gospodarki Roberta Habecka. Celem tej akcji było wzbudzenie niechęci wobec Zielonych.

Reakcje i środki zaradcze

W kontekście cyberprzestępczości federalny urząd policji kryminalnej, który pełni funkcję centrali niemieckiej policji, koordynuje poszczególne zadania, dostarcza informacji i narzędzi oraz jest ośrodkiem współpracy międzynarodowej. Dodatkowe wsparcie zapewnia Narodowe Centrum Cyberbezpieczeństwa (Cyber-AZ), które łączy działania poszczególnych agencji i instytucji. W 2023 r. wskaźnik wykrywalności cyberprzestępstw wyniósł 32,2%. Dopiero w styczniu 2025 r. władze niemieckie w ramach współpracy międzynarodowej doprowadziły do zamknięcia dwóch największych na świecie for związanych z cyberprzestępczością „nulled.to” i „cracked.io”. Zdolności obronne przed cyberatakami mają zostać wzmocnione, a ochrona infrastruktury krytycznej rozszerzona. Rząd Niemiec, w ścisłej współpracy z partnerami na arenie międzynarodowej, wymienia się informacjami i opracowuje wspólne strategie obrony przed zagrożeniami hybrydowymi.

Natomiast w kontekście zagrożeń stwarzanych przez dezinformację rząd Niemiec koncentruje swoje działania przede wszystkim na edukacji społeczeństwa. Na stornie internetowej niemieckiego MSW można znaleźć konkretne przykłady dezinformacji oraz sposoby umożliwiające rozpoznawanie fake newsów.