Pomoc dla kobiet w czasach konfliktów

Ginekolog Monika Hauser założyła medica mondiale w 1993 roku, by wspierać kobiety, które doświadczyły przemocy seksualnej w regionach dotkniętych wojną i kryzysami. Skłoniła ją do tego przemoc wobec kobiet, jaka miała miejsce podczas wojen bałkańskich. 

Pani Hauser, jaką rolę odgrywa przemoc na tle seksualnym w czasach konfliktów? 
Wojenna przemoc seksualna jest powszechnym problemem w niemal wszystkich konfliktach zbrojnych. Jest ona elementem strategii wojennej. Ofiarami są wprawdzie pojedyncze kobiety, jednak przemoc seksualna wymierzona jest również w ich rodziny i całą ich społeczność. Akty przemocy mają na celu osłabić, upokorzyć i zniszczyć całe społeczeństwo. Dlatego są w tak okrutny sposób skuteczne.  

Jakie niesie to ze sobą konsekwencje dla kobiet i społeczeństw?  
Nasza praca jasno dowodzi jednego: Przemoc seksualna może mieć ogromne skutki zdrowotne i społeczne. Zaliczają się do nich między innymi zespoły stresu pourazowego, stany lękowe i depresja, rozmaite dolegliwości fizyczne i choroby przewlekłe. Poszkodowane bardzo często tracą wiarę w siebie i innych. Kobiety wycofują się z życia społecznego lub są stygmatyzowane i wykluczane we własnym środowisku. 

Feministyczne podejście do polityki zagranicznej podważa dyskryminujące relacje władzy i stara się uwzględniać interesy wszystkich grup społecznych. Czy to pomoże w zapobieganiu wojennej przemocy seksualnej? 
Feministyczna polityka zagraniczna powinna stawiać na pierwszym planie potrzeby ofiar przemocy seksualnej i wspierać lokalne aktywistki walczące o prawa kobiet. Jej celem musi być również zapobieganie przemocy oraz wyeliminowanie przyczyn przemocy na tle seksualnym i ze względu na płeć w społeczeństwach patriarchalnych. Tam, gdzie feministyczna polityka zagraniczna jest konsekwentnie wdrażana w działaniach politycznych, rozpoczyna się droga ku nowemu światu, w którym wszyscy ludzie mogą żyć godnie i sprawiedliwie. 

Co robią Niemcy, aby przeciwdziałać przemocy seksualnej wobec kobiet w regionach objętych konfliktami? 
W 2023 roku minister spaw zagranicznych Annalena Baerbock przedstawiła wytyczne dla feministycznej polityki zagranicznej. Jednym z jej założeń jest walka z przemocą seksualną. To nas cieszy. Jednak musimy zająć się również strukturalnymi przyczynami przemocy seksualnej w społeczeństwach patriarchalnych. Do tej pory niemal nie miało to miejsca. Ważne jest też, by wojenna przemoc seksualna była dokumentowana i rozliczana, by pozostała elementem kultury pamięci dotkniętych nią społeczeństw. Ofiary muszą zostać dostrzeżone i otrzymać zadośćuczynienie.