Współpraca i zaufanie
ONZ i UE uczestniczyły dotychczas wspólnie w ponad 30 operacjach pokojowych. Analiza sytuacji.
Wprawdzie artykuł 24 Karty Narodów Zjednoczonych przypisuje Radzie Bezpieczeństwa ONZ główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa i opisuje w następnych artykułach bogactwo instrumentów, którymi dysponuje ona w tym celu. Jednak od samego początku założyciele ONZ zdawali sobie bardzo dobrze sprawę z tego, że z różnych powodów politycznych może być uzasadnione przejęcie tego zadania przez organizację regionalną. W związku z tym rozdział 8 Karty przewiduje istnienie układów i organizacji regionalnych, pod warunkiem, że te układy i organizacje oraz ich działalność są zgodne z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony
Jedną z tych organizacji regionalnych jest Unia Europejska (UE), choć nie od samego początku. Ponieważ dopiero wraz z pojawieniem się Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO) pod koniec lat 90. ubiegłego wieku UE stopniowo rozwijała wolę polityczną i zdolności cywilno-wojskowe niezbędne do działania w dziedzinie zarządzania konfliktami i kryzysami.
Naczelny charakter ONZ znajduje odzwierciedlenie w fakcie, że niezbędnym warunkiem wszelkich działań UE w tym zakresie oprócz decyzji Rady Ministrów jest zgodnie z rozdziałem 7 Karty ONZ zgoda Rady Bezpieczeństwa.
Pierwsze misje UE przeprowadzone zostały w 2003 roku. Misję policyjną w Bośni i Hercegowinie, a wkrótce potem dwie pierwsze misje wojskowe w Macedonii i Demokratycznej Republice Konga można określić jako misje pokojowe w rozumieniu ONZ. Od tego czasu ponad 30 operacji ukształtowało specyficzne podejście UE do zarządzania kryzysowego, które różni się od podejścia innych organizacji międzynarodowych, ale jednocześnie stoi przed wieloma podobnymi wyzwaniami jak wiele „działań na rzecz utrzymania pokoju” przeprowadzonych przez ONZ.
Powiązania z Organizacją Narodów Zjednoczonych
Od samego początku operacje UE były w sposób szczególny związane funkcjonalnie z operacjami ONZ, częściowo je zastępując, np. w Bośni, lub wspierając, jak to miało miejsce np. w Demokratycznej Republice Konga. Ostatnio UE kontynuowała ten model współpracy w ramach niezależnych, ale wspierających ONZ misjach w Mali i Republice Środkowoafrykańskiej.
Merytoryczna strona działań obu organizacji jest również bardzo do siebie podobna. Zarówno UE, jak i ONZ wysyłają siły pokojowe tylko za zgodą kraju przyjmującego i mają na celu wzmocnienie instytucji lokalnych lub krajowych. Obie starają się unikać ryzyka w swoich działaniach i są powściągliwe w kwestii nieugiętego egzekwowania pokoju. I wreszcie, obie czują się zobowiązane do zachowania politycznej bezstronności w swoich działaniach. Ponadto obie organizacje oferują pełną obsługę w przypadku potencjalnych konfliktów - środki zapobiegania konfliktom, utrzymywania lub egzekwowania pokoju oraz działania wspomagające odzyskanie stabilizacji po zakończeniu konfliktu.
Dlatego też UE i ONZ stosują podobny zestaw instrumentów cywilnych i wojskowych, aby zapewnić bezpieczeństwo w szerokim tego słowa znaczeniu, rządy prawa i dobre rządy, wspomóc am, gdzie to konieczne, reformy sektora bezpieczeństwa, ochrony praw człowieka i wsparcia odbudowy kraju.
Instytucjonalizacja współpracy
W końcu zarówno UE, jak i ONZ stoją przed podobnymi wyzwaniami. Często ich misje pokojowe cieszą się niewystarczającym wsparciem politycznym w państwach członkowskich; często trudno jest włączyć poszczególne misje do ogólnej strategii politycznej; czasami misje pokojowe stają w obliczu malejącej aprobaty kraju przyjmującego i niepewnego otoczenia, w którym trudno im wykonywać swoje zadania.
Toteż równolegle do współpracy w miejscach objętych konfliktami obie organizacje w pewnym stopniu zinstytucjonalizowały swoje stosunki. Proces ten zapoczątkowały dwie wspólne deklaracje z 2003 i 2007 roku. W obu dokumentach ustanowiono wspólne kanały komunikacji i mechanizmy koordynacji. Uzgodniono na przykład, że spotkania komitetu sterującego ONZ-UE będą odbywać się dwa razy w roku, a dwa departamenty ONZ ds. operacji pokojowych i spraw politycznych otworzyły biuro łącznikowe w Brukseli. W „Planie działania na rzecz zwiększenia w ramach WPBiO unijnego wsparcia działań ONZ zapewniających utrzymanie pokoju” z 2012 roku oraz w dokumencie dotyczącym „Strategicznego partnerstwa w zakresie utrzymywania pokoju i zarządzania kryzysowego” z 2015 roku określono wreszcie szereg dziedzin współpracy, które mają kluczowe znaczenie dla utrzymania pokoju: możliwości szybkiej interwencji; wsparcie Unii Afrykańskiej (UA) w tym obszarze polityki; większy wkład członków UE w misje ONZ; współpraca w dziedzinie rozwoju praworządności i reformy sektora bezpieczeństwa; współpraca w kwestiach logistycznych; i wreszcie lepsza wymiana informacji i analiz.
Wkład Europy
To właśnie kwestia znacznych kwot przekazywanych przez poszczególnych członków UE lub samej UE jest przedmiotem zainteresowania Organizacji Narodów Zjednoczonych, ponieważ wciąż trudno jest pozyskać niezbędne kadry wojskowe dla misji pokojowych ONZ. Wielokrotnie proponowano, aby UE udostępniła ONZ kompletne jednostki, takie jak grupy bojowe, które istnieją od 2007 roku, oraz aby je odpowiednio szkoliła i wyposażyła. Członkowie UE przeznaczają wprawdzie 35-40 procent budżetu ONZ na operacje pokojowe i wraz z Wielką Brytanią i Francją, jako stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ również w znacznym stopniu kształtują odpowiednie mandaty. Równocześnie jednak od ponad dwudziestu lat Europejczycy bardzo niechętnie użyczają własnych kontyngentów wojskowych. W operacjach prowadzonych przez ONZ bierze udział nie więcej niż 4-8 procent żołnierzy z Europy. Często wkład Unii polega raczej na delegowaniu pojedyńczych oficerów sztabowych do siedzib głównych misji ONZ.
Ponadto, w następstwie niezależnego profilu UE w tej kwestii spadła gotowość członków UE do użyczenia ONZ kontyngentów wojskowych. Tylko dzięki operacji MINUSMA w północnoafrykańskim Mali, która ma na celu ustabilizowanie kraju poprzez polityczne rozwiązanie konfliktu między rządem a rebeliantami, od 2013 roku zauważalny stał się liczny powrót państw europejskich do misji pokojowych ONZ. Poza Holandią, Szwecją, Wielką Brytanią, Włochami, Irlandią i innymi partnerami, niemieckie siły zbrojne uczestniczą w tej wielowymiarowej misji od lipca 2013 roku. Od marca 2017 roku wysłano cztery niemieckie śmigłowce bojowe i cztery śmigłowce transportowe.
Na początku lutego 2019 roku w Mali w ramach kontyngentu liczącego 13 300 żołnierzy stacjonowało blisko 840 żołnierzy Bundeswehry.
You would like to receive regular information about Germany? Subscribe here:
