„Musimy się przystosować, by zyskać większą odporność“

Panie Profesorze, dlaczego musimy zająć się problemem odporności na zmiany klimatu?
Musimy się przystosować, by zyskać większą odporność na skutki zmian klimatycznych oraz zminimalizować wynikające z nich szkody. Chodzi tu zarówno o szkody ekonomiczne i zdrowotne, jak również szkody dla środowiska. Są to bardzo skomplikowane zależności. Zajmujemy się nie tylko kwestiami bezpośrednio związanymi ze środowiskiem, lecz także tym, jak należy dostosować gospodarkę lub jakich narzędzi prawnych potrzebujemy, by osiągnąć odporność klimatyczną. Nie zmniejsza to jednak znaczenia emisji gazów cieplarnianych jako przyczyny zmian klimatycznych spowodowanych przez człowieka. 

W jaki sposób regiony mogą zyskać większą odporność na ekstremalne zjawiska pogodowe w przyszłości?
Jestem hydrologiem i mogę wypowiadać się przede wszystkim o wodzie. Z jednej strony, musimy stworzyć skuteczny system ochrony przed powodzią, a z drugiej strony lepiej przygotować się na susze i fale upałów. Kluczowym pojęciem są w tym kontekście miasta-gąbki oraz krajobrazy-gąbki: koncepcja ta zakłada, że woda nie jest po prostu odprowadzana, lecz może łatwiej przenikać do gruntu. Sprzyja to tworzeniu się wód gruntowych, których pilnie potrzebujemy w okresach suszy lub fali upałów. Pojedynczy parking, w który woda może swobodnie wsiąkać, da naturalnie niewielki efekt. Aby osiągnąć wyraźne wzbogacenie wód gruntowych, potrzebujemy dużych powierzchni o charakterze krajobrazu-gąbki. Jednak na wielu terenach rolniczych wykonuje się drenaż zapewniający szybsze odwodnienie pól, ponieważ nadmiar wody może szkodzić plonom.   

Na jakie przeszkody napotykamy na drodze do osiągnięcia odporności klimatycznej?
Przebudowanie istniejących struktur takich jak miasta jest niezwykle trudne, a wręcz niemożliwe. Łatwiej jest uwzględniać aspekty adaptacji do klimatu na etapie planowania nowych projektów, przewidując na przykład obszary nieuszczelnione, zielone dachy, zacienienia lub zbiorniki retencyjne. Istnieją także przeszkody polityczne, związane z brakiem konkretnych przepisów lub faktem, że istniejące przepisy komplikują wdrażanie działań adaptacyjnych. Mam jednak wrażenie, że Unia Europejska podąża ogólnie właściwą drogą w kwestii ochrony klimatu, co jest korzystne także dla Niemiec. 

_________________________________

Prof. dr Harald Kunstmann pełni od 2021 roku funkcję dyrektora Centrum Odporności Klimatycznej na Uniwersytecie w Augsburgu.