İklimi korumasını Bonn’dan yürütmek

Uluslararası iklim koruması “ağır ilerleyen ve zorlu bir süreç”. 2022 yılından beri BM İklim Sekreterliği’nin müdürü olan Simon Stiell bir keresinde durumu bu şekilde açıklamıştı. Almanya'nın batısında Bonn'da bulunan sekreterliğin bu konuda özel ve çok önemli bir rolü var. Stiell ve 100’ün üzerinde ülkeden gelen 450 çalışanı sadece iklim değişikliğine karşı verilen savaşta ülkeleri desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda iklim konferansları organize ediyor. Ayrıca, küresel toplumun iklim koruması konusunda nerede bulunduğunu ve iklim hedeflerine ulaşmak için hâlâ ne kadar büyük bir boşluk olduğu konusunda güvenilir rakamların elde edilebilmesi için ülkelerden emisyon verileri de topluyorlar.

Ancak sekreterlik aynı zamanda küresel iklim koruma görevi için mümkün olduğunca çok aktörü dahil etmek adına şirketler, vakıflar, sivil toplum kuruluşları ve bilimle ortaklıklar kurup daha fazla işbirliği ve gayreti teşvik ederek bir öncü görevi görüyor. Stiell, "Ülkeler iklim değişikliğinin çözmemiz gereken bir sorun olduğunu 30 yıl önce fark etmişti," diyor. Ancak bir yandan da uyarıyor: “Zaman akıp gidiyor, daha hızlı olmamız lazım. İklim değişikliği bizi beklemiyor.”

İklim konferanslarının başlangıç süreci

Otuz yılı aşkın bir süre önce Dünya Meteoroloji Örgütü WMO Cenevre ve Toronto’da iklim değişikliği hakkındaki ilk küresel konferanslara ev sahipliği yaptı ve bu konunun uluslararası siyasi gündeme girmesine katkıda bulundu. Birleşmiş Milletler daha 1988’de bilimsel bilgiyi bir araya getirecek bir uzmanlar kurulu oluşturmaya karar verdi: Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli IPCC.

Panel iki yıl sonra ilk durum raporunu yayımladı. O dönemde iklim araştırmaları henüz emekleme safhasındaydı. Araştırma kurumlarında bulunan az sayıda bilgisayar bugünün bakış açısından oldukça mütevazı görünen hesaplama performansına ve depolama kapasitesine sahipti. Ancak iklim konseyinin raporu şaşırtıcı derecede kesindi, temel bulguları diğer tüm raporlar tarafından doğrulandı: İklim değişikliği insan kaynaklıydı. Isınmadaki artışı azaltmak için sera gazlarının salımı hızlı ve kapsamlı bir şekilde azaltılmalı.

İlk IPCC raporu iklim problemlerinin çözümü için küresel konferanslar düzenlenmesini tavsiye etti. BM Genel Kurulu bu öneriyi ele aldı ve 1992 yılında Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen Dünya Zirvesi'nde 154 devlet tarafından imzalanan ve iki yıl sonra yürürlüğe giren İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi hakkında müzakerelere başladı. Geçen zaman içinde 198 devlet sözleşmeyi imzaladı, yani neredeyse dünyadaki tüm ülkeler. Hedef: insanların iklim sisteminde yarattığı tehlikeli etkiyi azaltmak ve bunu ekosistemlerin doğal olarak uyum sağlamasına ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesine izin verecek kadar hızlı yapmak.

“Conference of the Parties”, yani kısaca COP 1995 yılından beri her yıl düzenlenen Dünya İklim Konferansları için kullanılan bir terim. Daha doğrusu: UNFCCC İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi taraflarının konferansı. Kısaltmanın açılımı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’dir. Berlin'deki ilk konferansta kurulmasına karar verilen BM İklim Sekreterliği de aynı adı taşıyor. “”BM İklim Değişikliği” sekreterliğin kendisini ifade ediyor.

BM İklim Sekreterliği'nin Bonn'daki "İklim Kulesi"ndeki merkezi

Kuruluşun merkezi 1996 yılından beri Bonn’da yer alıyor. İlk WMO konferanslarının düzenlendiği şehirler Cenevre ve Toronto da başvuruda bulunmuştu. Bonn'un seçilmesinde dönemin Federal Çevre Bakanı olan ve İklim Sekreterliği’nin merkezi olarak eski federal başkentin seçilmesi için kampanya yürüten eski Almanya Başbakanı Angela Merkel'in payı büyük. O dönem Bonn'da büyük bir BM yerleşkesi inşa edildi. 20’den fazla Birleşmiş Milletler Örgütü burada temsil ediliyor ve eski "Langer Eugen" Temsilciler Meclisi’nin yanı sıra başka binaları da kullanıyor. Yeni inşa edilen "İklim Kulesi" 2022 yılından beri İklim Sekreterliği’nin genel merkezi.

Ayrıca yerleşkede yıl sonundaki büyük zirve toplantılarına hazırlık için birkaç bin katılımcı ile gerçekleştirilen "küçük iklim konferansları" şeklinde yıllık ilkbahar toplantıları da düzenleniyor. Büyük iklim konferanslarında ise genellikle 20.000’in üzerinde insan katılım sağlıyor. Sadece hükümet delegeleri değil aynı zamanda sivil toplum, iş dünyası, akademi ve medya temsilcileri de katılıyor.

İklim konferansları İklim Sekreterliği tarafından organize ediliyor. Ancak ipler ev sahibi ülkenin elinde oluyor. Ev sahibi ülke konferans başkanını belirliyor, müzakereleri yönetiyor ve kendi gündem maddelerini belirleyebiliyor. Bu nedenle bir konferansın ne kadar başarılı yürütüldüğü ev sahibinin müzakere yeteneklerine de bağlı. İklim Sekreterliği’nin görevi sekreterlik teriminin halihazırda ifade ettiği şey: İlerleme kaydedilebilmesi için sekreterliğin örgütü ve yönetimi desteklemesi amaçlanıyor.