"İstediğimi söyleyebilirim"

Düşündüğünü söylemek. İstediğin her şeyi araştırmak. Sevdiğin şekilde sanat yaratmak: Almanya’da herkes, demokrasinin temeli olan ve temel yasa tarafından korunan bu özgürlüklere sahip. Almanya’da bu özgürlüğün ne kadar çeşitli şekillerde deneyimlendiğini gösteren genç insanlarla tanışın. 

Hayat bazen, kendi annenizin sizin için dilediğinden farklı ilerler. Bu durum Assane Badiane için de geçerli: "Uluslararası ticaret öğrenimi gördüm, çünkü kulağa iyi geliyordu işte. Bunu annenize söylediğinizde ‘Oğlum başardı’ diye düşünmesini sağlayabilirsiniz." Assane, 2022 yılında kız arkadaşıyla birlikte bir açık mikrofon komedi şovuna gitti. Bu şovlarda yeni sahne programlarını tecrübe etmek veya sahne deneyimi kazanmak isteyen amatör ve profesyonel komedyenlerin sahneye çıktığı gösteriler. Assane, etkinlik sırasında moderatörle tanıştı ve hemen orada, aynı akşam sahneye çıkabileceği bir zaman aralığı yakaladı. Bu olayı şimdi "Bana bir programım olup olmadığını sordu, hiçbir şeyim yoktu ve ona yalan söyledim", diye anlatıyor gülerek. Yine de Assane’in gösterisi başarılı oldu. "Bunun tam bana göre olduğunu hemen anlamıştım" diye anlatıyor. Assane, ikinci kez sahneye çıktıktan sonra öğrenimini yarıda bırakarak yeni tutkusu olan komediye yöneldi. Artık komedyen olmak istediğini annesine söylediğinde aldığı tepki ise şu oldu: "Lütfen bunu yapma, bu bir iş değil ki!" 

Tren ve sahne arasında geçen bir yaşam 

Ancak Assane hayaline sıkı sıkıya tutundu. "İlk yılı zordu" diye anlatıyor. Assane, her hafta sonu yaşadığı köyden üç saat süren tren yolculuğuyla Hamburg’a gidiyordu. Aslında yeni kariyerinin birinci yılının büyük bölümünü trende geçirdi. Şehir şehir dolaşıyor ve kendisine nerede bir mikrofon uzatılırsa orada sahneye çıkıyordu. Bu gelir getiren bir iş değildi. "Bazen bir sahne yaptığımda 50 Euro kazanıyordum ve sonra bunun hepsini tekrar tren biletlerine yatırıyordum", diye anlatıyor. Bir yandan da garsonluk yaparak para kazanıyordu.  

Komedyenlik ancak 2024 yılından sonra Assane’in asıl mesleği oldu. Geçen zaman içinde birçok komedi etkinliğine katıldı. 2023 yılında çok sayıda ödül kazandı. Assane, 2023 Ağustos ayından itibaren bir Podcast yayınında komedyen meslektaşı Freddy Ekué ile birlikte hayata heyecan katan şeyler hakkında konuşuyor: Gündelik yaşam, kültür ve toplumla ilgili konular. Assane, 2025 yılında ilk Almanya turnesine çıkacak. Gösterilerinde kendi yaşamından anekdotlar anlatıyor. "Sahnede kız arkadaşımla nasıl konuşuyorsam öyle konuşuyorum", diye anlatıyor.  

Düşünce ve sanat özgürlüğü komedi ve hicvi nasıl korur? 

Assane en çok Almanya’da bir komedyen olarak sahip olduğu özgürlüklerden memnun. "Sahneye çıkıp ne istersem söyleme özgürlüğüne sahibim. Bu muhteşem", diyor. Ancak komedyenler için bir kural da var: "Sahnede anlatmak istediğin konu ne kadar sıkıysa, yapacağın espri de bir o kadar iyi olmalı." Bunu Almanya’nın en başarılı komedyenlerinden biri olan Felix Lobrecht söylemiş.  

Komedi ve hiciv, Almanya’da temel haklar olan düşünce ve sanat özgürlüğü ile korunuyor ve bu haklar temel yasa kapsamında bulunuyor. Bu temel yasa sanatçıların, devlet tarafından sansüre uğramadan kışkırtıcı veya eleştirel içerikler de üretmesine izin veriyor. Bu, siyasetçilere, toplumsal durumlara veya kuruluşlara yapılan sert eleştirileri de kapsıyor. "Sınırsız kişisel özgürlük, kendimi istediğim kadar özgür bir şekilde ifade etmeme olanak sağlıyor. Tabular yok, söyleyemeyeceğiniz hiçbir şey yok", diyor Assane.  

Federal Almanya Anayasa Mahkemesi de bu anlayışla hareket ediyor. Sanat özgürlüğünün özellikle korunması gerektiğini, çünkü sanatın bir eleştiri ve yansıtma aracı olarak önemli toplumsal işlevleri yerine getirdiğini çoğu kez vurguluyor. Mahkeme, verdiği çok sayıda hükümde, hicvin siyasi ve toplumsal tartışmaların vazgeçilmez bir unsuru olduğunu ve özellikle korunması gerektiğini belirtti. 

Komedi ve demokrasi 

Ancak aynı şekilde yasalarla tanımlanmış sınırlar da mevcut. Bunların arasında örneğin hakaret ve iftira bulunuyor. Bu yasalar, hicvin sanat biçimi olmaktan çıkarak, insanlara zarar vermeyi amaçladığı durumlarda devreye giriyor. 

Komedi, bir eğlence biçimi olma rolünün yanında, somut bir toplumsal amaca da hizmet ediyor. Assane, "Bence mizah demokrasi için çok önemli bir rol oynuyor", diye konuşuyor. Onun için komedi, önemli toplumsal konular hakkında büyük tartışmalara girmeden de bahsedebilmek için mükemmel bir imkân. Komedyenlerin düşünce özgürlüğünün korunmasında büyük bir sorumluluk taşıdıklarını düşünüyor. "Özgürlük, bir komedyen olarak benim için en önemli değer. Düşünce özgürlüğünün korunması için, sahnede kendinizi kısıtlamamak önemli."