150 Yıl Max ve Moritz
Bundan 150 yıl önce çizimci ve yazar Wilhelm Busch, Max ve Moritz'in haylazlıklarını ve böylelikle modern çizgi romanın ilk türünü yarattı.
„Ah, insan sık sık yaramaz / çocuklar hakkında neler duymaz ya da okumaz!/ Mesela işte bunlar / adı Max ve Moritz olanlar.“ – Bu cümle ile başlıyor en meşhur Alman çocuk hikayelerinden biri. Bu iki afacanı bundan 150 yıl önce, 19'uncu yüzyılda en etkili mizahçı şairler ve çizimciler arasında sayılan Alman sanatçı Wilhelm Busch icad etti.
Mizah ve Dehşet
İki oğlan çocuğu yedi haylazlık öyküsünde köy sakinlerini kızdırıyorlar: Dul bayan Bolte, köy okulunun öğremeni Lämpel, terzi Böck, fırıncı Baecker, çiftçi Mecke ve Fritz amcayı. Dul bayan Bolte'nin tavukları tuzaklı yeme kurban gidip ölüyorlar – daha sonra oğlanlar tavadan kızarmış pilici çalıyorlar. Terzi Böck'ü testereyle kesilmiş bir köprünün üzerinde tuzağa düşürüyorlar, köy okulunun öğretmeni Laempel'in lületaşı piposunu barutla dolduruyorlar. Wilhelm Busch'un kara mizahlı taşlamaları darkafalıların kendi halinden memnuniyetleri gibi, ayrı ayrı karakterlerin özellikleriyle alay ediyor. Ne var ki, iki afacana verilen cezalar da dehşet verici: Fırıncı ikisini hamur teknesine düştüklerinde çabucak kızgın fırına itiyor. Oradan gerçi kurtuluyorlar ve ekmeğin kabuğunu kemirerek dışarı çıkıyorlar. Ancak, en son muzipliklerinde tahıl çuvallarını yararken ele geçtiklerinde değirmenci onları öğütüyor ve ördeklerine gagalatıyor. Bu korkunç ceza, tüm mağdurlar tarafından uygun bulunuyor.
„Max ve Moritz – Afacanların yedi haylazlık hikayesi “nde mizah ve dehşet iç içe yer alıyor. Yani Bismarck dönemi pedagoglarının hikayeyi gençlik için tehlikeli etkiye sahip muzır bir eser olarak değerlendirmeleri bir rastlantı değil. Bu, hikayeye gösterilen rağbeti sarsmadı: Daha 19'uncu yüzyılda hikaye on dile çevrildi, 1887'de Japonca'ya da çevrildi. Şu anda yaklaşık üçyüz dile ve şiveye çevirisi bulunuyor, bunlar arasında Latince ve Eski Yunanca da var. Kimin bir muziplik yaptığı ya da bir hataya düşerek „Max ve Moritz“in yazılış tarihini 4 Nisan 1865 olarak attığı bilinmiyor. Ne olursa olsun, uzun yıllar boyunca Wikipedia'da böyle yazıyordu ve Almanya yazılış yıldönümünü yer yer baharda kutladı. Gerçek şu: Wilhelm Busch çizimlerini ancak 1865 Ağustos'unda ahşap klişelere geçirdi. Ardından, Ekim 1865'de Max ve Moritz gerçekten dünya yüzüne çıktılar.
Her ne kadar Wilhelm Busch'da resim ve söz belirgin biçimde birbirinden ayrı olsa da, „Max ve Moritz“e ait hızlı sahnelerin kendilerini modern çizgi romanlarında da yeniden bulmaları mümkün olabilir. Wilhelm Busch olmadan, günümüzdeki modern resimli hikayeler çok daha değişik olurdu. Bunu Wilhelm Busch Müzesi'ndeki bir sergi – 2015 ilkbaharında Hannover Alman Karikatür ve Çizim Sanatı Müzesi 'nde – gösterdi.