Evrensel Yargı Yetkisi Uyarınca Karar

Almanya’nın batısında bulunan Koblenz Eyalet Yüksek Mahkemesi, 2022 yılının başında dünya çapında ilgi çeken bir karar açıkladı. Mahkeme, Enver R. adlı Suriyeliyi insanlığa karşı suç işlemekten ötürü ömür boyu hapse mahkum etti. Almanya Federal Başsavcılığı tarafından verilen bilgiye göre bu tarihi kararla, Suriye’deki rejim adına işlenen işkence suçuna karşı yürütülen dünyanın ilk ceza davası sonuçlandı. Kararın zeminini, Evrensel Yargı Yetkisi ilkesi oluşturuyor. Bunun geri planında ne olduğunu ve bir Alman mahkemesinin hangi hukuksal dayanağa göre davalıyı mahkum ettiğini, size bu yazımızda açıklıyoruz.

Somut Vakadaki Olay Neydi?

Eyalet Yüksek Mahkemesi Devlet Güvenlik Senatosu’nun kanaatine göre Enver R., Suriye’deki iç savaşın başlangıç safhası olan 2011-2012 yıllarında insanlığa karşı suç işlemişti. 58 yaşındaki davalının Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan İstihbarat Teşkilatı’na ait bir cezaevinde sorgulama şefi sıfatıyla en az 4.000 kişiye işkence edilmesinden sorumluydu.

Evrensel Yargı Yetkisi İlkesi Ne Anlama Geliyor?

Uluslararası Ceza Hukuku’nda yer alan bu ilke, işlenmiş ağır suçlara karşı, suçun işlendiği yere bakılmaksızın ve failin veya mağdurun vatandaşlığından bağımsız, dünyanın her yerinde cezai işlem başlatmayı mümkün kılıyor. Bu sayede yabancı ülke vatandaşlarının başka ülkelerde işledikleri olası savaş suçları hakkında Alman mahkemelerinde karar verilmesi mümkün oluyor. Koblenz Eyalet Yüksek Mahkemesi, Evrensel Yargı Yetkisi ilkesini şu ifadelerle açıklıyor: “İlke; uluslararası hukuk açısından ana suçları teşkil eden suçların cezai olarak kovuşturulmasının tüm insanlığı ilgilendirdiği düşüncesinden kaynaklanmaktadır”. Bunun geri planında, savaş suçu işleyen faillerin ülke sınırları dışında da güvenli bir sığınak bulamamaları gerektiği düşüncesi yatıyor. 

Hangi Suçlar Kovuşturulabiliyor?

Almanya’da 2002 yılından beri mevcut Uluslararası Ceza Hukuku; soykırım, insanlığa karşı işlenen suçlar ve savaş suçlarını da içeren suç unsurlarını tanıyor. Bu tür soruşturmalar için Almanya’nın en yüksek cezai kovuşturma makamı olan Federal Başsavcılık yetkili.  Uluslararası düzeyde ise 2003 yılından beri, Hollanda’nın Den Haag kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi bilhassa ağır suçların cezai kovuşturulması konusunda yetkili.  

Suriye’de devlet adına işlenen işkence suçu hakkında verilen bu kararı Alman hükümeti nasıl değerlendiriyor? 

Almanya Adalet Bakanı Marco Buschmann Alman yargısının bir „öncü çalışması“ndan söz etti. Kararın Almanya’nın çok ötesine uzanan bir öneme sahip olduğunu ifade eden bakan,  “İnsanlığa karşı işlenen suçlar, nerede işlenirse işlensin, kim yaparsa yapsın, cezasız kalmamalı. Bu, uluslararası ceza hukukunun dayandığı büyük ve güçlü bir kanaattir” dedi. “Esad rejiminin işkence hapishanelerinde dehşet verici bir kanunsuzluk“ gerçekleşti diyen bakan, “Buna hukukun diliyle karşılık vermek, bütün devletler topluluğunun sorumluluğudur” ifadelerini kullandı. Buschman, bu örneği diğer anayasal devletlerin de izlemesinden  menuniyet duyacağını söyleyerek, “İnsanlığa karşı suç işleyeler, hiçbir yerde güvenli bir sığınma alanı bulamamalıdır” açıklaması yaptı.

© www.deutschland.de