Almanca
Alman dili araştırmacısı ve Alman Dili Derneği Başkanı Holger Kette’yle, Almanca Günü ve dilsel açıdan tüketicinin korunması üzerine kısa bir röportaj.
Sayın Holger Klatte, Alman Dili Derneği ilk defa 2001 yılında “Almanca Günü” kutlamalarını başlattı. 2001’den beri her eylül ayının ikinci cumartesi günü bu gün kutlanıyor. Böyle kutlama neden önemli?
Böyle bir gün kutlamasını hayata geçirdik, zira kanımızca Almanca, toplum içerisinde hak ettiği ilgiyi görmüyor. Politika, ekonomi ve medyada olsun ya da insanlar arası ilişkilerde olsun, önemli bir role sahip lisanın bir araya getirici bir özelliği olmalı. Almanca ne yazık ki dünya üzerinde her geçen gün önemi artan İngilizce karşısında sindiriliyor, öyle ki nesiller birbirlerini anlayamaz hale geliyor. Ajanslarda olsun, redaksiyon bölümlerinde olsun, çok sayıda İngilizce ifadeler kullanılıyor; örneğin “sich connecten”, “Meetings”, “sich einen Call geben”. Her kelimenin Almancaya çevrilmesi gibi bir talebimiz yok fakat pek çok ifade için anlaşılabilir Almanca alternatifler mevcut sonuçta.
Aynı şekilde kullanım kılavuzlarında ve ürünler üzerinde de açıklamaların ve içeriklerin Almanca ifade edilmesi gerekiyor. Bu konuyla ilgili “dilsel açıdan tüketicinin korunması” girişimini başlattınız.
Evet, özellikle de kullanım kılavuzlarının herkes tarafından anlaşılır olması gerekir. Ya da alerjisi olan bir kişi olarak bir ürünün muhtevasını bilmem gerekir. Kozmetik ürünlerinde örneğin ürün muhtevasının İngilizce “ingredients” olarak anılması artık olağan bir durum haline geldi. Keza ürün bileşenleri de Anglo-Latince olarak kullanılıyor: su yerine “aqua”, natriyum yerine “sodium” ve kalyum yerine “potassium”. Elbette bu konuda mağaza kasa görevlisinin ya da mağaza yönetiminin elinden bir şey gelmiyor. Bunun için daha üst bir seviyede bir şeyler yapmak gerekli. Firmalarla iletişime geçiyor, mektuplar yazıyor, siyasi ve bakanların bu konuya dikkatlerini çekmeye çalışıyoruz.
Peki firmaları, ürün ve kullanım kılavuzlarında Almanca kullanmaları için ikna etmek, neden bu kadar zor?
Çoğu zaman burada uluslararası faaliyet gösteren firmalar söz konusu oluyor, çeviri demek elbette maliyet demek. Çoğu reklam metin yazarı için de Almanca, modası geçmiş olarak duruyor. Biz tam da bunu sorguluyoruz. Derneğimizin 36.000 üyesi var. Üyelerimizden çoğu sadece Almancayı güzel ve korumaya değer bulduklarından üye. Başarıya ulaştığımız ve İngilizce metinleri Almanca metinlerle değiştirttiğimiz bazı reklam departmanları oldu mesela.
Ağustos ayında yayınlanan bir YouGov Anketine göre halkın üçte ikisinden fazlası, aslında yabancı kelimelerin bu denli sık kullanılmasından rahatsız, ama buna rağmen kullanmaya da devam ediyor. Bu çelişki ne anlama geliyor?
Araştırma, İngilizcenin Almanca üzerindeki etkisinin ne denli büyük olduğunu gösteriyor. Sıradan bir lisan kullanıcısı olarak insanların aklına otomatik olarak Almanca karşılıklar gelmiyor. Yeni ürünlerin geliştirildiği bölümlerin bu konuda biraz düşünmesi gerekir. Çoğu zaman bazı kavramlar için daha uygun olan Almanca ifadeler söz konusu; örneğin İngilizcedeki “computer” için uzman çevrelerde daha ziyade Almanca “Rechner” ifadesi kullanılıyor. Keza Almanya’da otomobillere “airbag”ler ilk defa takıldığında, bu kavram için “Prallkissen” ifadesi kullanılmıştı.
Almanca Günü bu yıl 10 Eylül 2016’da
