Peacekeeping dönüşümde

Peacekeeping nedir?

Barış gücü görevleri ülkeleri çatışmadan çıkarmak ve tekrar barışçı bir yola sokmak için katkı sağlamaktadır. Böylesi operasyonlar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından hayata geçirilir, bir görevle ilişkilendirilir ve genellikle ziyaret edilen ülke tarafından yetkilendirilir. Bunlar bizzat BM tarafından veya NATO, AB veya Afrika Birliği üzerinden organize ve komuta edilir. Barış gücü görevleri BM Antlaşması’nda öngörülmemiş olmasına rağmen yıllar içinde barış zemininin oluşturulması ve muhafaza edilmesi açısından önemli bir enstrümana dönüştüler. 

Peacekeeper tam olarak ne yapıyor?

Görevleri, çözmeye uğraştıkları çatışmalar kadar çok farklı olabiliyor. Yine de şimdiye kadarki görevler karşılaştırılabilir profillere sahipler. Neredeyse her zaman bir güvence veya koruma biçimi söz konusu, bu yüzden çoğu kez askerler veya polisler bir görevin parçası oluyor. Ancak mühendislik, seçimlerin gözlemlenmesi veya çatışmalarda arabuluculuk alanlarında uzmanlar da göreve dahil olabiliyor. Operasyonlardaki personel gönüllük esasına dayanarak BM üye ülkelerinden geliyor. Peacekeeperların kendi alanlarında eğitim almış ve profesyonel bilgi birikimine sahip olması gerekiyor.

BM Barış Gücü Görevleri ile ilgili talepler zaman içinde nasıl değişti?
Dünya üzerindeki meydan okumalar ve krizler gitgide daha karmaşık bir hal alıyor. Bu doğrultuda barış gücü görevlerinin görev yelpazesi çok değişti. Barış gücü görevleri günümüzde “çok boyutlu” ve tamamen askeri faaliyetlerin – örneğin sınırların güvence altına alınması ve gözetlenmesi – yanında birçok sivil görevi de üstleniyor. Göreve bağlı olarak örneğin çatışma tarafları arasında arabuluculuk yapabilir, güvenli sektörünün reformlarını destekleyebilir, seçimleri gözlemleyebilir, hukuk devleti kurumlarını kurmaya yardımcı olabilir veya insan haklarını koruyabilir. Böylesi görevlerde askeri, polis ve sivil güçler el ele birlikte çalışıyor. Bunun dışında “Özel politik görevler” söz konusu oluyor ve bunların hiçbir askeri bileşeni olmamakla birlikte, sadece çatışmaların işlenmesinin sivil formlarına odaklanıyor. 

Peacekeeperlar özellikle hangi ülkelerden geliyor?

BM Barış Gücü Operasyonları’nın askeri ve polis personeli geleneksel olarak özellikle gelişmekte olan ve yeni sanayileşen ülkelerden geliyor. Listenin başını Bangladeş, Nepal, Hindistan, Ruanda veya Pakistan gibi ülkeler çekiyor. 

Almanya’nın uluslararası barış gücü görevlerinde katkısı ne?

Almanya'dan askerler, polis memurları ve sivil personel BM barışı koruma misyonlarında ve “özel siyasi misyonlarda” yer almaktadır. Ayrıca Almanya dördüncü büyük katkı sağlayan ülke – ABD, Çin ve Japonya’nın ardından – barış gücü görevlerinin bütçesine önemli katkı sağlıyor. Bunun haricinde Almanya Federal Cumhuriyeti BM tarafından görevlendirilmiş, ancak NATO, AB veya OSZE gibi başka organizasyonlar tarafından yürütülen operasyonlara katılıyor.

İnovatif teknolojiler barış gücü görevlerini nasıl daha etkili hale getirebilir?

Modern yardımcı gereçler barış gücü görevlerini işlerinde destekleyebilir. Bu örneğin “Comprehensive Pliening and Performance Assessment System” (CPAS) programında olduğu gibi durum raporunu hassas bir şekilde ele alan veriler için geçerli. Bu program ülkedeki durum raporunu bir barış gücü birliğinin tedbirleri ile karşılaştırıyor ve performansını değerlendiriyor. Aynı şekilde keşif dronları bir durum raporunu tamamlayabilir ve BM görevinin nokta atışı etkinliklerini mümkün kılabilir. BM Genel Sekreteri António Guterres “Action form Peacekeeping” ile bir reform gündemini ortaya attı ve dijitalleşme de bunun bir parçası.

Barış gücü görevleri ne kadar etkili?

BM kendi verdiği bilgilere göre geçtiğimiz 75 yılda bir düzine çatışmayı başarıyla sona erdirdi, örneğin Kamboçya, El Salvador, Guatemala, Mozambik veya Namibya’da. BM diğer görevlerde ise tansiyonu düşürücü bir rol oynadı, örneğin Liberya, Haiti veya Sierra Leone’de. Ancak şiddet ve acının önlenemediği veya önüne set çekilemediği vakalar da söz konusu. Örneğin Somali, Ruanda veya 1990’lı yıllarda eski Yugoslavya’da yaşanan olaylar gibi. Bu bağlamda bilanço karışık. Ancak barış gücü birliklerinin nispeten düşük bütçeli olduğu şüphesiz: An itibariyle küresel askeri harcamaların yüzde 0,5 kadarına mal olurken karşılığında büyük işler başarıyorlar.