Gdy internet staje się pułapką

Szczęście w świecie wirtualnym ma różne oblicza: spektakularne zwycięstwo w grze komputerowej, popularny post lub wyjątkowo udane zakupy online. Szybko rośnie apetyt na więcej, na więcej adrenaliny, na większe zasięgi, na kolejne okazyjne zakupy. Można tak spędzić wiele godzin, a nawet całych dni czy nocy. Siecioholizm zaczyna się zwykle podstępnie, aż dochodzi do momentu, w którym nie da się go już kontrolować – co ma czasem poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego osoby uzależnionej.  

Rollercoaster emocji może prowadzić do uzależnień 

Jak wskazują wyniki badań, na całym świecie około siedmiu procent ludności ma problem z nadużywaniem internetu, a nawet trzy procent młodzieży cierpi na uzależnienie od gier, uznawane przez WHO za chorobę – podobnie kształtuje się sytuacja w Niemczech. „Problem nadużywania internetu może powodować zaburzenia i obciążenia psychiczne przypominające skutki uzależnienia od substancji takich jak alkohol“, mówi profesor Matthias Brand, kierownik katedry „Psychologia ogólna: kognitywistyka“ na Uniwersytecie w Duisburgu-Essen. Wśród nich na przykład objawy depresyjne, lęki społeczne i zaburzenia koncentracji uwagi. Brand bada także procesy neuronowe zachodzące podczas korzystania z internetu.  

Kompulsywne korzystanie – pierwszy krok do uzależnienia 

„U osób uzależnionych od internetu występuje brak równowagi pomiędzy układem nagrody a mechanizmami kontrolnymi mózgu“, wyjaśnia Brand. Podobnie jak w przypadku uzależnienia od rozmaitych substancji, także tutaj mamy do czynienia z nadreaktywnym układem nagrody przy jednocześnie osłabionej kontroli impulsów. Zmiany te mogą prowadzić do tego, że pewne osoby brną w uzależnienie, nie dostrzegając nawet jego negatywnych skutków. 

„Nie ma powodu do paniki“ – nie każda pasja jest uzależnieniem 

Dane z badań przeprowadzonych przez Federalną Centralę Edukacji Zdrowotnej pokazują, że średni tygodniowy czas korzystania z mediów cyfrowych w Niemczech rośnie. U młodych mężczyzn w wieku 18-25 lat na przestrzeni czterech lat zwiększył się on aż o cztery godziny: do 29 godzin w roku 2023.

Jednak nie każdy, kto spędza dużo czasu w sieci, popada w uzależnienie. Brand podkreśla, że „nie ma powodu do paniki“: „Zdecydowana większość osób korzysta z internetu w akceptowalnym stopniu“. Na ryzyko uzależnienia mają wpływ także czynniki osobnicze, takie jak genetyczna skłonność, niedostateczna samokontrola oraz doświadczenia we wczesnym dzieciństwie. Istotną rolę odgrywają też czynniki zewnętrzne: stres w życiu zawodowym, brak wsparcia społecznego lub problemy rodzinne. 

Pomoc jest możliwa – siecioholizm da się leczyć 

Dobra wiadomość: uzależnienie od internetu można leczyć za pomocą psychoterapii, która wzmacnia samokontrolę i proponuje alternatywne strategie regulacji emocji. Dodatkowo, programy profilaktyczne w szkołach mogą pomóc we wczesnym promowaniu świadomego korzystania z mediów cyfrowych – aby chronić dzieci i młodzież przed zagrożeniami.